فیوز چیست؟
اضافه بار و جریان می توانند باعث آسیب شدید به تجهیزات شوند . فیوز ها تجهیزاتی هستند که جهت جلوگیری از خسارت های احتمالی ناشی از اضافه بار و اضافه جریان استفاده می شوند. این تجهیزات الکتریکی در شرایط غیر عادی جریان یا بار ، باعث قطع مدار می شوند .
فیوز ها تشکیل شده اند از یک نوار نازک یا رشته فلزی درون یک محفظه که درصورت عبور جریان زیاد از آن ، سبب ذوب شدن و در نتیجه باز شدن مدار از منبع تغذیه می شود.
انواع فیوز از لحاظ سرعت عملکرد
فیوز های کند کار
فیوز های کند کار در برابر اضافه جریان واکنش ملایم تری از خود نشان داده و برق را دیرتر قطع می کنند . این فیوز ها در برابر جریان اتصال کوتاه تقریبا لحظه ای عمل می کنند.
فیوز های تند کار
فیوز های تند کار زمان قطع کمتری نسبت به کند کار دارند و به همین دلیل در مصارف روشنایی به کار برده می شوند.
انواع فیوز های صنعتی
فیوز های DC
این فیوز ها دارای اندازه بزرگ تری هستند . چون منبع تغذیه DC ولتاژی بیشتر از 0 ولت دارد قطع کردن مدار کار دشواری است چون ممکن است آرک بین سیم های ذوب شده رخ دهد.
پس جهت غلبه بر این مشکل الکترودها در فاصله دورتری ازهم قرار می گیرند و به همین دلیل اندازه این فیوز ها بزرگ تر است.
فیوز های AC
فیوز های AC به دو دسته فشار ضعیف و فشار قوی تقسیم می شوند. این فیوز ها دارای اندازه کوچک تری هستند. فیوز های AC در هر ثانیه 50 تا 60 بار نوسان بین ماکزیمم و مینیمم جریان دارند.
به همین دلیل امکان آرک زدن میان سیم های ذوب شده کم است و آن ها را در اندازه های کوچکتری تولید می کنند.
فیوز های فشار ضعیف
فیوز های فشار ضعیف یا LV ( Low voltage Fuse ) دارای انواعی هستند که به معرفی آن ها می پردازیم :
- فیوز های کارتریج یا فشنگی : کنتاکت های فیوز فشنگی در دوطرف آن قرار دارد و فیوز درون یک محفظه کاملا بسته است . فیوز فشنگی متشکل است از فشنگی ، پایه فیوز ، درپوش و حلقه آداپتور . پایه فیوز دارای درپوشی است که به وسیله کارتریج از طریق حلقه آداپتور وصل شده است . هنگامی که نوک فشنگ با هادی ارتباط برقرار کند مدار کامل می شود . فیوز های فشنگی دارای دو نوع D و فیوز با ظرفیت قطع کنندگی بالا هستند .
- فیوز قابل بازنشانی : فیوز های قابل باز نشانی ، فیوز های خود بازنشان شناخته می شوند . در این فیوز ها یک ترمیستور نوع هدایتی ترموپلاستیک به کار می رود که به عنوان ترمیستور پلیمری با ضرایب حرارتی مثبت ( PPTC ) شناخته می شود .
در صورت بروز خطا ، جریان و دما افزایش می یابد . افزایش دما سبب افزایش مقاومت می شود . فیوز های قابل بازنشانی در صنایع نظامی و هوا و فضا به کار برده می شوند که جایگزینی امکان پذیر نمی باشد.
فیوز های فشار قوی
ولتاژ کاری فیوز های فشار قوی موجود ، در محدوده 1.5 تا 138 کیلوولت هستند . کاربرد این فیوز ها جهت محافظت از ترانسفورماتور های ابزار دقیق و ترانسفورماتور های کوچک می باشد . جنس این فیوز ها معمولا نقره ، مس و قلع می باشد .
هنگام تولید گرما ، آرک به وجود می آید که این اتفاق باعث واکنش نشان دادن اسید بوریک می شود و مقدار زیادی گاز تولید می شود . به همین دلیل این فیوز ها در فضای باز استفاده می شوند .
- فیوز های HRC نوع فشنگی : این نوع فیوز فشنگی مشابه فشار ضعیف آن می باشد و تنها در برخی ویژگی های طراحی آن باهم متفاوت هستند .
- فیوز های HRC نوع مایع : در مدار هایی که جریان آن ها تا 100 آمپر و 132 کیلوولت از این فیوز ها استفاده می شود . فیوز های نوع مایع دارای لوله ای شیشه ای هستند که مملو از تتراکلرید می باشد. یک طرف لوله بسته و طرف دیگر توسط سیم برنز فسفر ثابت می شود . با شروع کار فیوز ، مایعی که در فیوز وجود دارد ، آرک را خاموش می نماید . این موضوع افزایش ظرفیت اتصال کوتاه را سبب می شود .
- فیوز های HRC اکسپلوژن : به دلیل ارزان بودن این نوع از فیوز ها ، از آن ها در محافظت از منابع تغذیه و ترانسفورماتور ها استفاده می شود . طراحی این فیوز ها برای ولتاژ 11 کیلو ولت بوده است .
مزایای فیوز ها
- عملکرد آن ها ساده می باشد .
- فیوز ها نیازی به تعمیر ندارند .
- به صرفه ترین نوع حفاظت می باشند .
- به آسانی در دسترس می باشند .
- بدون ایجاد شعله ، صدا ، دود یا گاز در برابر جریان بزرگ اتصال کوتاه عمل می کنند.
کاربرد فیوز ها
- کاربرد فیوز ها در تابلو برق های مسکونی ، دستگاه ها و لوازم الکتریکی می باشد .
- در کنسول های بازی و خودروها استفاده می شوند .
- در لپ تاپ ها ، تلفن های همراه ، چاپگر ها ، اسکنرها ، هارد دیسک ها و ... به کار می روند .
- در محافظت از ترانسفورماتورها ، موتورها و سیستم های قدرت در برابر اضافه بار یا اضافه جریان به کار برده می شوند.
