شیرآلات صنعتی
هر چند عملگر یا شیرآلات صنعتی انواع مختلف، اشکال و سایزهای مختلفی دارند اما همه ی آن ها بخش های اساسی یکسانی دارد. در این بخش به بررسی قطعات مشترک و کاربرد آن می پردازیم. خاطر نشان می شود که تعاریف، نامگذاری و نحوه طبقه بندی شیر آلات ممکن است از استانداردی به استاندارد دیگر متفاوت باشد. ما در اینجا به منظور اتخاذ رویه ای واحد استاندارد آمریکایی که بسیار به استاندارد بریتانیایی شباهت دارد پایبند خواهیم بود، به همین منظور تعاریف را از اصلاح شناسی شیر کنترل، منتشر شده توسط انجمن استاندارد های ملی آمریکایی اخذ کرده ایم. سایر جزئیات در مورد ساختار شیرهای صنعتی، نحوه عملکرد و موارد کاربرد آن ها از کتاب علم مکانیک منتشر شده توسط سازمان انرژی آمریکا اخذ گردیده است.
ساختار و وظایف شیر آلات صنعتی
یک ساختار نگهدارنده سیال همراه با دو یا چند مجرا و یک قطعه راه بند که مجرا می گشاید، محدود میکند و یا می بندد. در واقع شیرآلات صنعتی یا عملگر ابزاری مکانیکی است که کنترل جریان سیال و یا فرایند را برعهده دارد. یک شیر ، جریان سیال سیستم و یا فرایند را به یکی از طرق زیر کنترل می کند:
- متوقف کردن و آغاز کردن جریان سیال
- تغییر میزان جریان سیال به وسیله تنگ کردن مجرا
- کنترل جهت جریان سیال
- منظم کردن سیستم ورودی و یا فشار کل فرایند
- کمک کردن به اجزای سیستم و یا پایپینگ در شرایطی که فشار فوق العاده باشد.
شیرهای زیادی در طراحی و انواع مختلف موجودند که از عهده یک یا چند مورد از عملکردهای ذکر شده در بالا بر می آیند. تعداد انبوهی از شیرها به گونه ای قابل اطمینان قادر به انجام محدوده گسترده ای از عملکرد ها و کاربرد های صنعتی هستند.
اجزای اساسی شیرآلات صنعتی
جدا از نوع شیرها تمام شیرها بخش های اساسی زیر را دارا هستند :
بدنه، سرپوش، تریم ( مجموعه قطعات داخلی )، فعال کننده و پکینگ. بخش های اصلی یک شیر در شکل بالا دیده می شود.
بدنه
محدوده فشار شیر است که راه عبوری برای جریان سیال و لبه هایی برای اتصال لوله ها تدارک می بیند و در عین حال از مجموعه قطعات داخلی شیر (تریم) حفاظت می کند. بدنه شیر گاهی پوسته نیز نامیده می شود و در مونتاژ شیر، اصلی ترین بخش بدنه است به این دلیل که چهار چوبی است که همه چیز را در کنار هم نگه می دارد. بدنه اولین محدوده فشار شیر است که در برابر فشار سیالی که از طریق لوله های متصل به آن وارد می شود مقاومت می کند. بدنه شیرها به واسطه ریخته گری و فورج کاری (منظور فرایند های مرتبط با خمیر سازی و مقاوم سازی فلزات است.) به اشکال متفاوتی ساخته می شوند. هرچند به لحاظ تئریک شکل کروی و استوانه ای بهینه ترین شکل برای مقاومت در برابر فشار سیال به هنگام باز بودن شیر است اما ملاحظات دیگری نظیر راحتی ساخت، مونتاژ و پایین بودن قیمت نیز مطرح است بنا بر همین ملاحظات شکل اصلی بدنه شیرها عمدتا کروی نیست.
سرپوش شیرآلات صنعتی
قسمتی از شیر است که شامل جعبه پکینگ و سیل میله است و می تواند میله را هدایت کند. انواع اساسی سرپوش ها ممکن است به وسیله پیچ و مهره، رزوه و جوش به بدنه متصل شوند و نیز ممکن است که با بدنه یکپارچه باشند. عملکرد بعضی از سرپوش ها صرف پوشاندن شیر است در حالی که برخی دیگر نقش نگهداری قطعات داخلی شیر و تجهیزاتی نظیر دیسک شیر، فعال کننده و میله را دارند. هرچند که وجود سرپوش ها برای بیشتر شیرها ضروری است اما کمی نگران کننده نیز هستند. سرپوش ها می توانند تولید شیرها را بغرنج کنند، اندازه شیر ار افزایش دهند و سهم عمده ای در افزایش قیمت شیر داشته باشند.
چیدمان داخلی شیر
چیدمان داخلی شیر معمولا شامل دیسک، نشیمن و میله است. به واسطه چدمان شیر است که می توان جریان و حرکات اساسی را کنترل کرد. در چیدمان هایی که حرکت دورانی دارند قسمت لغزنده دیسک برای ایجاد تغییر، در هنگام عبور جریان از روی نشیمن کنار می رود. در چیدمان هایی که حرکت خطی دارند دیسک در جهت عمودی از روی نشیمن برداشته می شود و یک دهانه مدور ظاهر می شود.