فن حلزونی یکی از انواع هواکش های سانتریفیوژ (گریز از مرکز) است که کاربرد گسترده صنعتی و خانگی دارد. طراحی این نوع از هواکش ها به گونه ای است که از یک محفظه نیم دایره ساخته شده و ظاهر بیرونی آن مشابه خانه حلزون است که به همین دلیل به این نوع از هواکش ها حلزونی گفته می شود. هواکش های حلزونی به علت داشتن پروانه های دارای انحنا در هنگام کار با هوای آلوده دچار مشکل شده و گاهی مجبور به تعویض تیغه های هواکش می شوید. در این نوع از فن ها هوای آلوده در انحنای تیغه ها جمع شده و باعث آسیب به دستگاه می شود، بنابراین فن های حلزونی برای انتقال هوای کثیف و آلوده مناسب نمی باشند که همین مسئله یکی از معایب آن ها محسوب می شود. این نوع از فن ها با توجه به نوع پروانه آن به انواع مختلفی تقسیم می شوند که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.

خرید فن حلزونی (راهنمای انتخاب و خرید)

فن‌های حلزونی نوعی از فن‌ها هستند که به دلیل شکل حلزونی پروانه‌شان، هوا را با فشار بالا به بیرون پرتاب می‌کنند. این فن‌ها در مصارف مختلفی از جمله تهویه مطبوع، صنایع، کشاورزی و … کاربرد دارند. اگر قصد خرید فن حلزونی دارید، انتخاب مدل مناسب با توجه به نیازتان می‌تواند کمی چالش‌برانگیز باشد و بایستی پارامترهای مهمی را مد نظر داشته باشید. در ادامه، راهنمای جامعی برای انتخاب و خرید فن حلزونی ارائه خواهیم داد تا بتوانید با آگاهی کامل، بهترین انتخاب را داشته باشید. پارامترهای مهم در هنگام انتخاب و خرید فن حلزونی به شرح زیر هستند.

ظرفیت هوادهی

اولین قدم در انتخاب فن حلزونی، تعیین ظرفیت هوادهی مورد نیاز شماست. این ظرفیت با واحد CFM (فوت مکعب در دقیقه) سنجیده می‌شود و نشان‌دهنده حجم هوایی است که فن در هر دقیقه می‌تواند جابجا کند. برای تعیین ظرفیت مورد نیاز، به عواملی مانند متراژ محیط، تعداد افراد حاضر در آن و نوع کاربری فضا باید توجه کنید.

فشار استاتیکی

فشار استاتیکی، به میزان فشاری گفته می‌شود که فن می‌تواند به هوا وارد کند و بر حسب پاسکال (Pa) سنجیده می‌شود. این عامل در مواقعی که نیاز به جابجایی هوا در مسافت‌های طولانی یا عبور از کانال‌های پیچیده باشد، اهمیت پیدا می‌کند.

سرعت فن

سرعت فن با واحد دور در دقیقه (RPM) سنجیده می‌شود و نشان‌دهنده تعداد دورهایی است که پروانه فن در هر دقیقه می‌چرخد. به طور کلی، فن‌های با سرعت بالاتر، ظرفیت هوادهی و فشار استاتیکی بیشتری دارند، اما صدای آنها نیز بیشتر است.

قطر پروانه

قطر پروانه فن، یکی از فاکتورهای تعیین کننده ابعاد و وزن فن است. به طور کلی، فن‌های با قطر پروانه بیشتر، ظرفیت هوادهی و فشار استاتیکی بالاتری دارند.

نوع موتور

فن‌های حلزونی با دو نوع موتور الکتریکی و بادی (پنوماتیک) عرضه می‌شوند. موتورهای الکتریکی در مصارف رایج‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند، در حالی که موتورهای بادی برای مکان‌هایی که نیاز به ضد انفجار بودن دارند، مناسب هستند.

میزان صدا

صدای فن، یکی از فاکتورهای مهم در انتخاب آن، به خصوص در مصارف خانگی و اداری است. فن‌های با دور موتور پایین‌تر، صدای کمتری تولید می‌کنند.

انواع فن حلزونی

فن حلزونی بر اساس فاکتورهای مختلفی در دسته های مختلفی جای میگیرد. یکی از این پارامترهای مهم در فن های حلزونی نوع پروانه است. فن های حلزونی بر اساس نوع پروانه در دو دسته فوروارد و بکوارد تقسیم میشوند. در ادامه به بررسی انواع فن حلزونی میپردازیم.

1. فن حلزونی فوروارد
2. فن حلزونی بکوارد

فن حلزونی فوروارد

هواکش فوروارد از تیغه هایی با انحنای رو به جلو ساخته شده است و پروانه های فوروارد این نوع از هواکش باعث می شود که قدرت فن حلزونی فوروارد در مقایسه با بکوارد کمتر بوده و همچنین راندمان آن پایین تر باشد. به پروانه های فن فوروارد، پروانه قفس سنجابی نیز گفته می شود که انحنای این نوع از پروانه در راستای چرخش پروانه می باشد. این دستگاه ها  برای مواردیکه نیاز به فشار استاتیکی کم و متوسط دارند، کاربرد داشته و همچنین از آن ها اغلب در سیستم های جایگزین کننده هوا و تجهیزات گرمایشی جهت انتقال هوا استفاده می شود.

فن حلزونی بکوارد

فن حلزونی بکوارد نوعی فن است که از آن برای جابجایی هوا یا گاز در جهت عمود بر محور گردش پروانه استفاده می‌شود. این فن‌ها به دلیل طراحی منحصر به فرد خود، راندمان بالا و مصرف انرژی پایینی دارند. همچنین، صدای کم و مقاومت بالا در برابر خوردگی از دیگر مزایای این نوع فن‌ها به شمار می‌رود. فن حلزونی بکوارد از یک محفظه حلزونی شکل و یک پروانه تشکیل شده است. پره‌های پروانه به ‌شکلی مارپیچی و خمیده در داخل محفظه قرار گرفته‌اند که این امر موجب می‌شود جریان هوا با کمترین اصطکاک و به ‌طور یکنواخت به سمت خروجی هدایت شود. فن حلزونی بکوارد در صنایع مختلفی از جمله صنایع فولاد، سیمان، معادن، نیروگاه‌ها، سیستم‌های تهویه مطبوع، سیستم‌های غبارگیری و سیستم‌های خشک‌کن کاربرد دارد.

عملکرد فن حلزونی و نحوه انتقال قدرت

این نوع هواکش از طریق یک عدد پروانه رادیال خم به عقب و همچنین رادیال خم به جلو که در درون آن تعبیه شده، هوا را مکیده و از محیط خارج می کند. به هواکش حلزونی به علت نوع عملکرد آن دستگاه تخلیه هوا به محیط خارج می گویند. 

فن حلزونی به دلیل قدرت مکش بالا در تهویه هوا در محیط های خانگی و انواع آشپزخانه ها استفاده شده و وجود این دستگاه باعث می شود که هوای محیط سالم و عاری از هرگونه آلودگی باشد.

نحوه انتقال قدرت در هواکش حلزونی 

نحوه انتقال قدرت در فن های حلزونی میتواند با دو روش زیر انجام بگیرد.

1. انتقال مستقیم: در این نوع سیستم موتور به صورت مستقیم و از طریق میله انتقال قدرت، به پروانه متصل می شود.
2. انتقال با تسمه: در  برخی از هواکش ها از تسمه جهت چرخش موتور و انتقال قدرت به هواکش استفاده می کنند.

قیمت فن حلزونی

همانطور که گفته شد، فن‌های حلزونی نوعی از فن‌ها هستند که برای جابجایی هوا در کاربردهای مختلف صنعتی و تجاری استفاده می‌شوند. در سال های اخیر به دلیل نوسانات قیمت دلار و شرایط سیاسی حاکم بر جامعه، قیمت فن حلزونی دستخوش تغییرات شده است. در ادامه به بررسی عوامل ثابت بر قیمت فن حلزونی میپردازیم.

جنس بدنه و پروانه

1. جنس بدنه: رایج‌ترین جنس‌های مورد استفاده برای بدنه فن حلزونی عبارتند از فولاد، آلومینیوم و استیل ضد زنگ. فولاد بادوام‌ترین و ارزان‌ترین گزینه است، در حالی که آلومینیوم سبک‌تر و ضد زنگ است و استیل ضد زنگ برای محیط‌های خورنده مناسب‌تر است.
2. جنس پروانه: پروانه فن حلزونی می‌تواند از جنس‌های مختلفی مانند فولاد، آلومینیوم، پلاستیک و کامپوزیت ساخته شود. هر کدام از این مواد مزایا و معایب خاص خود را دارند. به عنوان مثال، پروانه‌های فولادی بادوام‌ترین هستند، اما سنگین‌تر و پر سر و صداترین نیز هستند. پروانه‌های آلومینیومی سبک‌تر و کم‌صداتر هستند، اما به اندازه پروانه‌های فولادی بادوام نیستند. پروانه‌های پلاستیکی سبک‌ترین و کم‌صداترین هستند، اما کمترین استحکام را دارند. پروانه‌های کامپوزیتی از ترکیبی از مواد ساخته شده‌اند و می‌توانند تعادلی بین استحکام، وزن و سر و صدا ایجاد کنند.

اندازه

1. قطر: قطر فن حلزونی یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده قیمت آن است. فن‌های با قطر بزرگ‌تر معمولاً گران‌تر هستند زیرا برای جابجایی حجم بیشتری از هوا طراحی شده‌اند.
2. طول: طول فن حلزونی نیز می‌تواند بر قیمت آن تأثیر بگذارد. فن‌های بلندتر معمولاً گران‌تر هستند زیرا برای جابجایی هوا در مسافت‌های طولانی‌تر طراحی شده‌اند.

نوع موتور

فن‌های حلزونی می‌توانند با انواع مختلف موتورهای الکتریکی از جمله موتورهای تک فاز، موتورهای سه فاز و موتورهای DC کار کنند. موتورهای سه فاز معمولاً گران‌تر هستند زیرا قدرتمندتر و کارآمدتر هستند. قدرت موتور فن حلزونی نیز بر قیمت آن تأثیر می‌گذارد. موتورهای قدرتمندتر معمولاً گران‌تر هستند زیرا می‌توانند حجم بیشتری از هوا را جابجا کنند.

اجزای فن حلزونی

• پروانه: پروانه مهم ترین قسمت هواکش است که وظیفه به جریان انداختن هوا را برعهده دارد.
• حلزونی: پروانه داخل حلزونی قرار می گیرد.
• الکتروموتور: الکتروموتور یکی از اجزای هواکش است و نیروی مورد نیاز برای چرخش پروانه ها را فراهم می کند.
• صفحه برشی: این صفحه در قسمت دهانه خروجی فن نصب شده است واز برگشت هوای تخلیه شده به درون حلزونی جلوگیری می کند.

علت ایجاد ارتعاش در هواکش حلزونی

1. خارج شدن هواکش و محرک های آن از محور
2. نصب غیر استاندارد و اصولی فن
3. انباشته شدن مواد رسوب بر روی پروانه 
4. آسیب دیدگی دستگاه هنگام حمل ونقل آن 

خرابی و مشکلات هواکش حلزونی 

1. اگر دبی خروجی هوا در فن های حلزونی کمتر از میزان مجاز باشد، علت آن می تواند پایین بودن سرعت چرخش و دوران هواکش، تنظیم نبودن و بسته بودن بیش از حد دمپر، آلودگی و کثیف بودن فیلترها باشد. 
2. در صورتیکه صدای فن بیش از حد باشد، این مشکل می تواند به دلیل خرابی یاتاقان ها، عدم تعادل پروانه و بالانس نبودن محور، شل بودن پیچ های الکتروموتور و ... باشد.
3. یکی از مشکلات دیگر فن، عدم روشن شدن آن می باشد که این مسئله می تواند به علت پاره شدن تسمه، گیر کردن پروانه به پوسته، ناکافی بودن ولتاژ ارسالی به الکتروموتور و خرابی های الکتریکال می باشد.

کاربرد فن حلزونی 

1. آشپزخانه های صنعتی 
2. کارگاه 
3. بیمارستان 
4. سوله 
5. کارخانه