از الکتروموتور تک فاز (یا دینام تک فاز) برای استفاده در دستگاه‌های خانگی و کاربردهای کوچک صنعتی استفاده می‌شود. این نوع الکتروموتور برای پمپ‌ها، فن‌ها، برش‌کاری، ماشین‌آلات کوچک و انواع بالابر ساختمانی مناسب است. الکتروموتور تک فاز حداکثر تا توان 3.7 کیلووات (5 اسب بخار) تولید می‌شود و برای توان‌های بالاتر، باید به سراغ الکتروموتور سه فاز برویم.
در ادامه به بررسی عوامل مهم و تاثیرگذار در مورد خرید و قیمت الکتروموتور تک فاز و برندهای مختلف آن می‌پردازیم.
الکتروموتور تکفاز چیست؟
الکتروموتور تک فاز تجهیزی است که از جریان الکتریکی متناوب (AC) تک فاز برای ایجاد یک میدان مغناطیسی دوار و در نتیجه حرکت شفت استفاده میکند. خوب است بدانید که بیشترین نوع دینام تکفاز موجود در بازار، موتور القایی یا آسنکرون قفس سنجابی است.
در این موتورها روتور با سرعت کمتری از چرخش میدان مغناطیسی استاتور می‌چرخد و تحت بار سرعت آن کاهش می‌یابد؛ به همین علت در طراحی این موتورها از یک یا دو خازن کمکی برای راه‌اندازی و تأمین سرعت و گشتاور مورد نیاز استفاده می‌شود. الکتروموتور تک فاز به دلیل استفاده از خازن و مدار راه‌انداز، طراحی پیچیده‌تری دارد و در نتیجه قیمت آن نسبت به الکتروموتور سه‌فاز بیشتر است.
مشخصات فنی الکتروموتور تک فاز
مشخصات الکتروموتور تک فاز عبارت‌اند از:
- توان
- سرعت
- جنس پوسته
- درجه حفاظت IP
- چرخه کاری (Duty Cycle)
خرید الکتروموتور تک فاز
برای خرید یک الکتروموتور تک فاز، ابتدا باید مشخص کنید که موتور را برای چه کاربردی لازم دارید، چرا که انتخاب موتور کولر با انتخاب موتور برای بالابر متفاوت است. سپس یک دینام تک فاز با مشخصاتی متناسب با نیازهای مورد نظر خود انتخاب نمایید. در هنگام خرید الکتروموتور تک فاز، به نکات زیر توجه کنید:
- توان الکتروموتور
- سرعت الکتروموتور
- نوع دینام تک فاز (تک خازن یا دو خازن)
- میزان بار روی موتور
- چرخه کاری
- کلاس حرارتی
- ابعاد شفت
- نحوه نصب و اتصال موتور تک فاز به سایر تجهیزات
- شرایط محیطی مورد نیاز
- ابعاد بدنه (سایز فریم)
- تعمیر و نگهداری
- خدمات پس از فروش و گارانتی
انواع الکتروموتور تک فاز
موتورهای تک فاز برخلاف موتورهای سه فاز، به خودی خود نمی‌چرخند چرا که به میدان دوار برای شروع حرکت نیاز دارند؛ بنابراین بایستی از یک مدار راه‌انداز کمکی استفاده کنند. این مدار ممکن است شامل سیم‌پیچ و یک یا دو خازن باشد. بر این اساس انواع الکتروموتور تک فاز عبارت‌اند از:
- خازن دائم (3 سر و 4 سر)
- خازن راه انداز
- دو خازنه
- قطب چاکدار
نحوه سربندی و راه‌اندازی الکتروموتور تک فاز
همان طور که گفته شد در الکتروموتور تک فاز دو سیم‌پیچ وجود دارد: سیم‌پیچ اصلی و سیم‌پیچ کمکی یا راه‌انداز. سیم پیچ اصلی قطر بیشتر، طول کمتر و مقاومت کمتری نسبت به سیم پیچ کمکی دارد.
در این قسمت انواع روش‌های راه‌اندازی و سربندی الکتروموتور تک فاز را براساس نوع راه‌انداز آن، با هم بررسی می‌کنیم.
راه‌اندازی الکتروموتور تک فاز با خازن دائم
در موتورهای تک فاز با خازن دائم، از تخته کلم، سه سیم یا چهار سیم خارج شده است که در زیر نحوه‌ی سیم بندی هر کدام را به اختصار توضیح می‌دهیم.
- سه سیم: قبل از بررسی نحوه‌ی سیم‌بندی تک فاز، باید تشخیص دهیم که کدام سر سیم‌پیچ اصلی و کدامیک کمکی است. برای این کار از یک اهم‌متر استفاده می‌کنیم. ابتدا سر COM اهم‌متر را به یکی از سیم‌های بیرون آمده از تخته کلم و سر دیگر اهم‌متر را به سیم دیگر وصل می‌کنیم و میزان اهم اندازه‌گیری شده را برای هر سه حالت اندازه‌گیری می‌کنیم. سری که مقاومت بیشتری دارد، سر بین سیم پیچ اصلی و کمکی است. و سری که مقاومتش کمتر است سر سیم پیچ اصلی است و سری که مقاومت بین این دو را دارد سر سیم پیچ کمکی است. برای راه‌اندازی موتور تکفاز، سر سیم‌پیچ اصلی (نامگذاری شده با عدد 1) را به فاز، سر 3 یا همان سر مشترک بین دو سیم‌پیچ را به نول و سر 2 را به یک خازن روغنی وصل می‌کنیم و سپس سر دیگر خازن را با تسمه به فاز یا سر 1 متصل می‌کنیم.
- چهار سیم: همان طور که گفته شد الکتروموتور تک فاز دارای دو سیم پیچ است، اصلی و فرعی، در موتورهای که از تخت کلم آنها 4 سیم بیرون آمده است، سر سیم پیچ اصلی به فاز و نول و دو سر سیم پیچ فرعی به خازن روغنی وصل می‌شود.
راه اندازی الکتروموتور تک فاز با خازن راه‌انداز
همان طور که گفته شد دینام تک فاز به مدار راه‌انداز نیاز دارد. استفاده از خازن باعث ایجاد اختلاف فاز بیشتری بین سیم‌پیچ کمکی و اصلی می‌شود (حدود 90 درجه) و گشتاور راه‌اندازی را افزایش می‌دهد. اگر خازن هنگام راه‌اندازی در مدار نباشد، الکتروموتور حرکت نمی‌کند و باید شفت را با دست به حرکت در بیاوریم. اگر شفت را به سمت راست بچرخانیم، موتور راستگرد می‌چرخد و اگر به سمت چپ بچرخانیم، شفت به صورت چپگرد می‌چرخد.
نکته مهم در مورد خازن راه انداز این است که این خازن زمانی که سرعت موتور به 75 درصد سرعت نامی خودش می‌رسد از مدار خارج می‌شود، پس با توجه به اینکه این خازن به صورت دائم در مدار نیست باید از نوع الکترولیتی باشد.
راه اندازی الکتروموتور تک فاز دو خازنه
از الکترو موتور تکفاز دو خازنه برای کاربردهایی که نیاز به گشتاور راه‌اندازی بالایی دارند، مانند بالابرها استفاده می‌شود. این موتورها دارای یک خازن روغنی (خازن دائم) و یک خازن الکترولیتی (خازن راه‌انداز) هستند. خازن استارت یا همان خازن الکترولیتی زمانی که سرعت نامی موتور به 75 درصد سرعت آن برسد توسط کلید گریز از مرکز از مدار حذف می‌شود. تفاوت خازن دائم و خازن استارت در ولتاژ و ظرفیت آنها است. خازن روغنی ظرفیت کمتر و ولتاژ بالاتری نسبت به خازن استارت یا الکترولیتی دارد.
راه اندازی الکتروموتور تکفاز قطب چاکدار
موتور قطب چاکدار یک موتور تک فاز با روتور قفس سنجابی است که هر قطب آن دارای یک زایده کوچک است که یک سیم‌پیچ یا حلقه مسی جداگانه به دور آن تابیده شده است. هنگامی که برق به استاتور اعمال می‌شود، شار در قطب اصلی القا می‌شود. این شار باعث القای ولتاژ در سیم پیچ سایه می‌شود. چون سیم‌پیچ سایه اتصال کوتاه است، شار القا شده در آن یک جریان گردشی ایجاد میکند.
شار سیم‌پیچ سایه در خلاف جهت سیم‌پیچ اصلی است؛ همچنین چون یک فاصله فضایی بین دو سیم‌پیچ وجود دارد، اختلاف فاز بین دو شار ایجاد می‌شود. این اختلاف فاز گشتاور لازم برای به حرکت درآوردن روتور را ایجاد میکند.
برندهای موتور تک فاز
برندهای الکتروموتور تک فاز موجود در بازار ایران شامل برندهای ایرانی و چینی است؛ در حال حاضر بهترین برندها عبارتند از:
الکتروموتور موتوژن
انواع الکتروموتور موتوژن در دو نوع تک فاز تک خازن و دو خازن در محدوده توان 0.25 تا 2.2 کیلووات تولید می شوند.
الکتروموتور الکتروژن
الکتروموتور الکتروژن تک فاز تک خازن الکتروژن در بازه توان 0.18 تا 2.2 کیلووات تولید، و موتور تک فاز دو خازن این برند فقط شامل توان 2.2 کیلووات می شود.
الکتروموتور تک فاز چینی
بهترین برندهای الکتروموتور چینی تک فاز، این موارد را شامل می‌شوند:
- الکتروموتور کاجیلی
- الکتروموتور ارسم گوانگلو
- الکتروموتور ایده آل
- الکتروموتور ایمپکس
- الکتروموتور استریم
- الکتروموتور مسی موتور
- الکتروموتور JMCO
قیمت دینام صنعتی تک فاز
قیمت دینام تک فاز رابطه نزدیکی با مشخصات فنی الکتروموتور دارد؛ از جمله عوامل مؤثر در قیمت دینام تک فاز عبارتند از:
- توان: بدیهی است که با افزایش توان، قیمت الکتروموتور تک فاز نیز بیشتر می‌شود. بازه توان دینام های تک فاز از 0.09 تا 3.7 کیلووات (0.12 تا 5 اسب بخار) است.
- سرعت خروجی: انواع الکتروموتور تک فاز در سرعت‌های 1500 و 3000 دور تولید می‌شوند؛ موتورهایی که سرعت بالاتری دارند، قیمت کمتری نسبت به دینام های دور پایین دارند.
- جنس بدنه: به‌طور کلی قیمت دینام تک فاز پوسته چدنی نسبت به موتورهای پوسته آلومینیومی بیشتر است؛ زیرا مقاومت بالاتری دارند و برای شرایط کاری سخت‌تر طراحی شده‌اند.
- نوع الکتروموتور: قیمت الکتروموتور تک فاز تک خازن (خازن دائم یا رله ای)، نسبت به نوع دو خازن (کلاچ دار) بیشتر است.
- برند تولیدکننده: معمولاً قیمت محصولات برندهای شناخته شده و معتبر بازار، بیشتر از سایر محصولات مشابه است.
وب‌سایت کالاصنعتی به عنوان نماینده رسمی معتبرترین الکتروموتورهای ایرانی و تأمین کننده انواع الکتروموتور چینی و اروپایی، همواره در تلاش است تا بهترین محصولات را با مناسب‌ترین قیمت به شما ارائه نماید. در صورت نیاز به خرید و استعلام قیمت دینام تک فاز با کارشناسان ما در تماس باشید.
قیمت موتور بالابر تک فاز
در بالابرهای ساختمانی، در صورت دسترسی نداشتن به برق سه فاز از موتور بالابر تک فاز استفاده می‌کنند. مهم‌ترین عامل در تعیین قیمت دینام بالابر تک فاز، توان، برند موتور و جنس پوسته آن است. همچنین استفاده از قطعات جانبی مانند ترمز، قیمت دینام بالابر تک فاز را افزایش می‌دهد.