برای اینکه با مفهوم لوکس، لوکس متر و اهمیت نورسنج بیشتر آشنا شوید خواندن این مقاله به شما پیشنهاد می شود. در این مقاله تلاش بر آن است ک به تعریف لوکس متر بپردازیم و از اهمیت آن در محیط های مختلف صحبت کنیم. و در آخر روش اندازه گیری و یکاهای اندازه گیری آن را مورد بررسی قرار دهیم.
لوکس متر چیست؟
لوکس متر یا نورسنج، دستگاهی است برای سنجش نور و روشنایی محیط است. این دستگاه برای اندازه‌گیری روشنایی از واحدهای لوکس، فوت کندل بر متر مربع (fc) یا کاندلا بر متر مربع (cd/m²) استفاده می‌کند. برخی از لوکس مترها دارای حافظه داخلی یا دیتالاگر برای ذخیره و ضبط اندازه‌گیری نیز هستند. بسیاری از لوکس مترها دارای نرم‌افزارهایی هستند که برای تجزیه و تحلیل دقیق به کار می‌روند و رابط‌های مختلفی را برای انتقال داده‌های اندازه‌گیری شده به رایانه ارائه می‌دهند.
جالب است بدانید لوکس‌متر یا نورسنج، شدت نور را به‌طوری که چشم انسان درک می‌کند، اندازه می‌گیرد. به عبارتی طیف مرئی دارای طول موج‌های مختلفی است که با حساسیت‌های متفاوتی در چشم انسان مشاهده می‌شود. دستگاه لوکس‌متر با در نظر گرفتن این موضوع، شدت نور را اندازه‌گیری می‌کند. در ادامه به مفهوم یکاهای اندازه گیری آن می پردازیم.
واحد های اندازه گیری نورسنج
صحبت از واحدهای اندازه گیری نور از نظر علمی شاید درست نباشد به این دلیل که نور یک کمیت فیزیکی نیست و نمی توان آن را اندازه گیری کرد. با این حال یک سری پارامتر ها مانند طول موج، شدت، سرعت و غیره که جزء خواص فیزیکی و قابل اندازه گیری هستند و این اندازه‌گیری‌ها به ما کمک می‌کند تا درباره امواج یا ذرات نور بیشتر بدانیم و بتوانیم در محاسبات خود استفاده کنیم.
لوکس
لوکس (Lux) واحد اندازه‌گیری شدت نور است. یک لوکس برابر با یک لومن در متر مربع است. به عبارت دیگر، شدت نوری که در یک متر مربع از فضا منتشر می‌شود، به واحد لوکس اندازه گرفته می‌شود. لوکس به عنوان واحد شدت نور در کاربردهای مختلفی از جمله روشنایی ساختمان‌ها، خودروها، تجهیزات الکترونیکی و غیره استفاده می‌شود.
لومن
لومن (Lumen) واحد اندازه‌گیری جرم نور است و به میزان شدت نوری که توسط یک منبع نوری در هر زاویه منتشر می‌شود، اشاره دارد. به عبارت دیگر، لومن نشان دهنده میزان نوری است که به سمت یک نقطه خاص از فضا منتشر می‌شود. لومن، واحد اصلی استفاده شده برای اندازه‌گیری شدت نور منبع روشنایی مانند چراغ‌های ال ای دی، لامپ‌های الکتریکی و غیره می‌باشد.
کاندلا
کاندلا (Candela) واحد اندازه‌گیری شدت نور است. یک کاندلا برابر با شدت نوری است که توسط یک منبع نوری خاص در یک جهت خاص منتشر می‌شود. به عبارت دیگر، کاندلا نشان دهنده قدرت تابش نور در یک جهت خاص است. این واحد برای اندازه‌گیری شدت نور منابع نوری قوی مانند چراغ‌های فلش، لیزرها و سایر منابع نوری با شدت بالا استفاده می‌شود.
کاربرد لوکس متر
به دلیل اهمیت میزان روشنایی نور در محیط های مختلف، اندازه‌گیری شدت نور با لوکس متر بسیار مهم است. با توجه به اینکه این دستگاه جزو تجهیزات پرتابل و قابل حمل است، به راحتی می توان در مکان های مختلف از آن استفاده کرد. به طور کلی نورسنج در محیط های که میزان و شدت نور باید کنترل شود و در یک حد معینی قرار گیرد، استفاده می شود. به عنوان مثال از لوکس متر در محیط های گلخانه ای که با نور مصنوعی پرورش گل و گیاه انجام می دهند بسیار پرکاربرد است. در زیر به برخی از این محیط ها اشاره می کنیم.
- گلخانه‌ها
- پتروشیمی
- صنعت برق
- عکاسی و فیلم‌برداری
- صنعت ساختمان‌سازی
- پزشکی و بهداشت حرفه‌ای
- صنایع غذایی
لوکس متر چگونه کار می کند؟
لوکس‌متر یا نورسنج برای اندازه‌گیری شدت نور استفاده می‌شود. عملکرد یک لوکس‌متر به شکل زیر است:
- سنسور: لوکس‌متر دارای سنسوری است که قادر به تشخیص و دریافت نور است. این سنسور معمولاً شامل یک فتو دایود یا سلول فتوالکتریک است که توانایی تبدیل نور به سیگنال الکتریکی را دارد.
- اندازه‌گیری: سنسور لوکس‌متر مقدار نور دریافتی را به صورت سیگنال الکتریکی اندازه‌گیری می‌کند. این سیگنال الکتریکی معمولاً به ولتاژ یا جریان مربوطه تبدیل می‌شود.
- تبدیل واحد: سپس، واحد اندازه‌گیری سیگنال الکتریکی به واحد لوکس تبدیل می‌شود. این تبدیل معمولاً با استفاده از یک مبدل آنالوگ-دیجیتال (ADC) صورت می‌گیرد.
- نمایش: مقدار شدت نور در واحد لوکس بر روی صفحه نمایش لوکس‌متر نمایش داده می‌شود. این صفحه نمایش معمولاً شامل عدد یا نمودار است که شدت نور را نشان می‌دهد.
با قرار دادن سنسور لوکس‌متر در نزدیکی یک منبع نور، دستگاه قادر به اندازه‌گیری شدت نور منبع و نمایش آن در واحد لوکس است.
مشخصات فنی لوکس متر
مشخصات فنی لوکس‌مترها به شکل گسترده‌ای متفاوت است و بسته به نوع دستگاه و کاربردهای مختلف، ممکن است متفاوت باشد. برخی از مشخصات فنی مهم لوکس‌مترها به صورت زیر است:
- محدوده اندازه‌گیری شدت نور
- دقت اندازه‌گیری
- واحد اندازه‌گیری
- نوع سنسور
- نوع صفحه نمایش
- دقت تقسیم بندی صفحه نمایش
- قابلیت اتصال به کامپیوتر یا دستگاه‌های دیگر
در آخر، برای خرید لوکس‌متر مناسب، بهتر است مشخصات فنی دستگاه را با شرایط کاری خود مقایسه کنید و دستگاهی متناسب با شرایط خود انتخاب کنید.