یکی از سه روش رایج در انتقال انرژی از یک محل به محل دیگر استفاده از یک سیال جاری تحت فشار، می باشد.
از جمله برتری اصلی انتقال انرژی از طریق سیالات میتوان به قابلیت افزایش نیرو و قابلیت تغییر جهت سریع انتقال، بدون آسیب رسیدن به سیستم اشاره نمود.
در استفاده از سیستم های هیدرولیک و پنوماتیک تفاوت هایی وجود دارد که هر کدام ویژگی ها، مزایا و معایبی دارند که باید با توجه به نیازهای سیستم از آنها استفاده کرد.
در این مقاله به اختصار این تفاوت ها بیان شده است و در زیر به آنها اشاره شده است.
انواع سیستم انرژی سیالات
سیستم های انرژی سیالات به دو دسته تقسیم می شوند:
- هیدرولیک (Hydraulic)
- پنوماتیک (Pneumatic)
تفاوت هیدرولیک و پنوماتیک
تفاوت در تراکم پذیری
در هیدرولیک از یک مایع برای انتقال انرژی استفاده میشود. این مایع معمولا جزو روغن های بر پایه نفت خام است. در پنوماتیک سیال مورد استفاده یک گاز (معمولا هوا) میباشد.
تفاوت اصلی بین هوا و روغن تراکم پذیری آنهاست که هوا قابل تراکم است ولی روغن تقریبا غیر قابل تراکم می باشد. قابلیت تراکم هوا، یک حالت فنری در سیستم ایجاد می کند و انبساط سریع هوا به هنگام تخلیه از عملگرها سبب می شود عملگرهای پنوماتیکی پاسخ سریعی به فرمان ها بدهند.
در مقابل، قابلیت تراکم هوا سبب می شود که نتوان جابجایی عملگر در یک سیستم پنوماتیکی را با دقت کنترل نمود. قابلیت عدم تراکم پذیری روغن در سیستم های هیدرولیکی باعث می شود که حرکت در قطعات عملگر خیلی آهسته تر از قطعات پنوماتیکی ولی با دقت بیشتری انجام شود.
تفاوت در سیکل یا مدار
در سیستم های هیدرولیک از مخزن یا تانک برای نگهداری روغن استفاده می شود که در واقع این روغن با کمک پمپ هیدرولیک مکیده شده و به داخل سیستم پمپاژ می شود و پس از انجام کار دوباره با استفاده از مسیر های برگشت و شیرهای هیدرولیک به داخل مخزن وارد می شود که در واقع یک سیکل بسته دارد.
ولی در سیستم های پنوماتیک با کمک کمپرسورهایی هوای محیط را مکش کرده و با فشرده کردن هوا آن را به داخل سیستم هدایت می کند و پس از انجام کار این هوا از خروجی های تعبیه شده روی شیرهای برقی پنوماتیک ( این مولفه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است ) خارج می شود . این نوع عملکرد سیکل باز است.
فشار کاری
سیستم های هیدرولیک برای فشارهای کاری بالا (معمولا بین 350 – 35 بار) که قدرت و استحکام بالایی لازم دارد مورد استفاده قرار می گیرند به همین دلیل سرعت پایین و قدرت بالا از خصوصیات این سیستم هاست در صورتیکه سیستم های پنوماتیک برای فشارهای کاری پایین و سرعت بالا استفاده می شوند.
بهداشت
چون در سیستم های هیدرولیک از روغن استفاده می شود احتمال آلودگی محیط بالاست در حالیکه در سیستم های پنوماتیک چون عامل اصلی هواست و درصد بروز آلودگی محیطی صفر است بیشتر برای صنایع غذایی یا صنایع بهداشتی که خلوص و پاکی حائز اهمیت است مورد استفاده قرار می گیرند.
در جدول زیر بطور مختصر تفاوت بین هیدرولیک و پنوماتیک شرح داده شده است:
| پنوماتیک |
هیدرولیک |
| از گازهای قابل تراکم استفاده می کند. (تقریبا همیشه هوا) |
از مایع تقریبا غیر متراکم استفاده می کند |
| حرکت سریع و پرشی |
حرکت آرام و روان |
| نه به دقت هیدرولیک |
خیلی دقیق |
| روانکار باید اضافه گردد |
خود روانکار |
| عموما تمیز |
نه خیلی تمیز (معمولا مقداری نشتی وجود دارد) |
| فشار در حدود 7 بار |
فشار از 35 الی 350 بار |