در دنیای صنعتی امروز، جابجایی و انتقال سیالات نقشی حیاتی در بسیاری از فرایندها ایفا می‌کند. اما زمانی که سیال مورد نظر حاوی ذرات جامد معلق باشد، چالش‌های جدیدی پدید می‌آیند. در اینجاست که پمپ اسلاری یا پمپ دوغاب به میدان می‌آید. این نوع پمپ‌ها برای انتقال مخلوط‌های مایع و جامد، که به عنوان اسلاری یا دوغاب شناخته می‌شوند، طراحی شده‌اند.
در این مقاله قصد داریم به بررسی جامع پمپ‌های اسلاری بپردازیم. از تعریف و معرفی این نوع پمپ‌ها گرفته تا انواع، ویژگی‌ها، کاربردها و نکات مهم انتخاب و نگهداری آنها، تمام اطلاعات مورد نیاز شما را در این زمینه ارائه خواهیم داد. در صورتی که دنبال قیمت پمپ اسلاری هستید نیز پیشنهاد می‌شود با مراجعه به صفحه مذکور و انتخاب مدل آن با کارشناس تماس بگیرید.
اسلاری چیست؟
اسلاری در لغت به معنی دوغاب است. در واقع اسلار به ترکیب سیال با جامد گفته می‌شود. یکی از کاربردهای سیالات انتقال ذرات جامد نیز می‌باشد؛ به این گونه که ذرات جامد (می‌تواند ذرات بسیار ریز در ابعاد میکرون باشد یا می‌تواند ذرات درشت‌تر در ابعاد میلیمتر باشد) با سیال مدنظر که معمولا آب است، ترکیب شده و توسط وسیله‌ای جابجا می‌شود. اسلاری‌ها بسته به اندازه ذرات جامد به دو نوع ته نشین‌شونده و غیر ته نشین‌شونده تقسیم می‌شوند.
پمپ اسلاری یا پمپ دوغاب چیست؟
پمپ اسلاری نوعی پمپ است که برای انتقال مخلوط‌های سیال و جامد، که به عنوان "اسلاری" یا "دوغاب" شناخته می‌شوند، طراحی شده است. اسلاری‌ها طیف وسیعی از مواد را شامل می‌شوند، از جمله مخلوط‌های معدنی، فاضلاب صنعتی، لجن، خمیر کاغذ و مواد غذایی.
اکثر پمپ‌های اسلاری از نوع پمپ سانتریفیوژ هستند که قابلیت انتقال ترکیب‌های سیال با جامد ساینده را دارد و تفاوت عمده آنها با پمپ سانتریفیوژ معمولی در همین مورد است. بعضی از ذرات جامد که قرار است به طریقی جابجا شوند و انتقال آن به روش معمولی سخت می‌باشد با ترکیب‌شدن آب می‌توان آنها را انتقال داد؛ به عنوان مثال زغال سنگ یا گندله‌های معدن سنگ آهن را با ترکیب کردن با آب می‌توان توسط پمپ اسلاری انتقال داد.
کاربردهای پمپ اسلاری
در هر صنعتی که با سیالات حاوی جامد سر و کار دارند، پمپ اسلاری می‌تواند بکار رود. همچنین یکی از پمپ‌هایی که توانایی انتقال ترکیب مایع با جامد را دارد، مونو پمپ است که البته برای جامدات درشت‌تر و البته غیر ساینده مناسب است. پمپ‌های اسلاری در صنایع مختلفی از جمله موارد زیر کاربرد دارند:
- صنایع معدن: مواد معدنی استخراج شده، معدن طلا، معدن زغال سنگ، معدن مس، معدن سنگ آهن، کنسانتره
- صنایع نفت و گاز: برای انتقال لجن و گل حفاری، پساب‌های نفتی
- صنایع کودسازی، شیمیایی، پتروشیمی، غذایی، دارویی، کشاورزی، ساختمانی و...
ویژگی‌های پمپ اسلاری
پمپ‌های اسلاری با هدف انتقال سیالات همراه با ذرات جامد طراحی شده‌اند، بنابراین باید ویژگی‌ها و مشخصه‌های خاصی داشته باشند. این ویژگی‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- مقاومت در برابر سایش: پمپ‌های اسلاری از مواد مقاوم در برابر سایش ساخته می‌شوند تا بتوانند در برابر ذرات جامد معلق در سیال، بدون فرسایش و خرابی، عملکرد خود را حفظ کنند.
- توانایی انتقال ذرات با ابعاد مختلف: پمپ‌های اسلاری قادر به انتقال ذرات جامد با ابعاد مختلف، از ذرات ریز در حد میکرون تا درشت‌تر در حد میلیمتر هستند.
- مقاومت در برابر خوردگی: در مواقعی که سیالی که قرار است ذرات جامد را انتقال دهد از نوع اسیدی، بازی و خورنده باشد یا سیال غلیظ خورنده‌ای باشد، در پمپ اسلاری از متریال مقاوم در برابر خوردگی می‌تواند استفاده شود.
انواع پمپ اسلاری
پمپ‌هایی که قابلیت انتقال سیالات حاوی ذرات جامد و از نوع ساینده را داشته باشند در دسته پمپ‌های اسلاری قرار می‌گیرند. پمپ اسلاری از لحاظ ساختار عموما شامل چهار نوع سانتریفیوژ، لوب پمپ، دیافراگمی و پریستالتیک می‌شود. با این‌حال اکثر پمپ‌های دوغاب از نوع سانتریفیوژ و پروانه‌دار هستند. همچنین از لحاظ نحوه جهت‌گیری و نصب نیز شامل دو نوع عمودی و افقی می‌باشند.
- پمپ اسلاری سانتریفیوژ
- پمپ اسلاری لوب
- پمپ اسلاری دیافراگمی
- پمپ اسلاری پریستالتیک
نکات مهم انتخاب پمپ اسلاری
سیالات اسلاری خصوصیات فیزیکی خاصی دارند. به همین دلیل قبل از خرید پمپ دوغاب باید انتخاب پمپ آن به درستی انجام شود. فاکتورهایی که در انتخاب پمپ اسلاری باید مدنظر قرار داد، در زیر آورده شده‌اند:
- مقدار دبی سیال اسلاری
- مشخص‌کردن قطر لوله و محاسبه افت فشار اصطکاکی
- مقدار هد استاتیکی، دینامیکی و در نتیجه هد کل
- قطر پروانه و جنس آن
- مشخص کردن نوع سیال و ابعاد ذرات جامد داخل آن
- نوع و جنس آب‌بند پمپ متناسب با نوع سیال اسلاری
- انتخاب جنس بدنه و سایر اجزای در تماس با سیال
سیالات اسلاری دارای خواص سایندگی هستند و بنابراین قطعات در تماس با سیال می‌توانند دچار خرابی و فرسایش شوند. در هنگام انتخاب پمپ دوغاب بهتر است که یک سایز بزرگتر انتخاب شود زیرا در این صورت سرعت به جریان درآمدن سیال در پمپ کاهش یافته و بنابراین فرسودگی پمپ دیرتر اتفاق می‌افتد.
جمع‌بندی
سیالات تنوع زیادی دارند. با وجود اینکه خود سیال به تنهایی کاربردهای زیادی دارد و از آب آشامیدنی گرفته تا مایعات غلیظ شیمیایی و نفتی را شامل می‌شوند، اما خود این سیال می‌تواند به عنوان منتقل‌کننده جامدات نیز بکار رود. اسلاری یا دوغاب نامی است که برای ترکیب سیال با جامد گذاشته شده است. مثلا گل حفاری چاه‌های نفت یکی از این نوع سیالات است.
همچنین در معادن برای انتقال گندله‌های سنگ یا ذرات ریز فلزات مس و حتی طلا نیز از سیالی مثل آب بهره گرفته می‌شود. ترکیب سیال اسلاری با پمپی به نام پمپ اسلاری جابجا می‌شود. پمپ اسلاری به جهاتی شبیه پمپ لجن کش می‌باشد اما دارای ویژگی‌های خاصی است که در این مقاله به آنها پرداخته شد. در این مقاله به معرفی پمپ اسلاری، انواع، کاربردها، ویژگی‌ها و پارامترهای انتخاب آنها پرداخته شد.