تست سیم پیچ موتور سه فاز، یکی از مراحل ضروری در عیب‌یابی و تشخیص مشکلات الکتروموتور است؛ چراکه الکتروموتور سه فاز از قدرت بالا و عملکردی قابل اعتماد برخوردار است اما اگر بیش از حد تحت بار قرار بگیرد، امکان سوختن سیم پیچ افزایش پیدا می‌کند و موتور آسیب می‌بیند. بنابراین مهم است که وضعیت سلامت موتور سه فاز را از نظر مکانیکی و الکتریکی بررسی کرد.
در ادامه مطلب، ۴ مورد از روش‌های تست سالم بودن الکتروموتور را بررسی خواهیم کرد تا وضعیت سلامت مکانیکی و الکتریکی موتور مشخص شود؛ این آزمایش‌ها باید توسط افرادی ماهر در زمینه برق زمانی اجرا شوند که موتور خاموش است و هیچ اتصالی در سربندی آن صورت نگرفته است.
نکته: منظور از عدم اتصال در سربندی این است که تمام پل‌های مسی (تیغه‌های مسی) از پایانه جدا شده باشند.
تست سلامت مکانیکی موتور سه فاز
قبل از پرداختن به تست سیم پیچ، باید وضعیت فیزیکی موتور که شامل شفت، فن خنک‌کننده و بدنه موتور می‌شود را به دقت بررسی کنید. چطور می‌توانیم از سلامت فیزیکی موتور سه فاز مطمئن شویم؟
- موتور را از برق جدا کنید.
- شفت موتور را با دست بچرخانید؛ اگر به راحتی می‌چرخد، یعنی بلبرینگ موتور در شرایط خوبی هستند. اما اگر به راحتی نمی‌چرخد، یعنی احتمالا یاتاقان‌ها یا بلبرینگ‌های شفت از کار افتاده‌اند.
- حال باید وضعیت ظاهری بدنه را بررسی کنید و علائم ترک‌خوردگی، سوختگی یا خوردگی پوسته را با دقت بررسی کنید.
- مرحله بعدی بررسی شفت موتور از نظر علائم سایش، ترک خوردگی یا آسیب‌دیدگی است.
- در آخر، وضعیت محفظه فن خنک‌کننده و پروانه‌های فن را باید مشاهده کنید؛ پیچ های محفظه که به انتهای بدنه متصل شده‌اند را باز کنید و پره‌های آن را از نظر ترک‌خوردگی یا سایر آسیب‌ها بررسی کنید.
اگر می خواهید هیچ یک از موارد بالا را تجربه نکنید، بهتر است درباره نگهداری دوره‌ای از الکتروموتور اطلاعات بیشتری کسب کنید.
تست سیم پیچ با اهم متر دیجیتال
تست سیم پیچ با اهم متر دیجیتال به بررسی مدارهای باز در سیم پیچ موتور می‌پردازد تا هر گونه قطعی در سیم‌ها شناسایی شود. روش انجام تست به شرح زیر است:
- موتور را از منبع تغذیه جدا کنید و مطمئن شوید که جریان برق ندارد.
- تمام اتصالات خارجی را از پایانه های موتور جدا کنید.
- مولتی متر خود را روی اهم تنظیم کنید.
- یک سیم (پراب) مولتی متر را به یکی از پایانه‌های موتور وصل کنید و سیم دیگر آن را به سر دیگر همان کلاف متصل کنید. این فرآیند را برای پایانه‌های مختلف موتور تکرار کنید تا زمانی که اتصال تمام کلاف‌ها را با یکدیگر چک کرده باشید؛ کلاف‌های موتور معمولاً با نام‌های U ، W و V در سربندی الکتروموتور سه فاز مشخص شده‌اند.
- مقدار نشان داده شده برای هر کلاف را ثبت کنید و در نهایت با یکدیگر مقایسه کنید؛ مقدار مقاومت نشان داده شده برای همه کلاف‌ها باید در یک محدوده باشد و اختلاف زیادی با هم نداشته باشند.
- مولتی مترها معمولاً دارای تست بازر (Buzzer) یا تست بوق هستند؛ اگر مولتی متر روی حالت بوق باشد، پس از اتصال پراب‌ها به دو سر یک کلاف سالم، دستگاه بوق می‌زند و اگر سیم پیچ دچار قطعی شده باشد، دستگاه بوق نمی‌زند.
تست مقاومت زمین موتور سه فاز
تست مقاومت زمین یکی از آزمایشات مهم در بررسی ایمنی موتورهای سه فاز است و نحوه اتصال سیم ارت (سیم اتصال به زمین) را بررسی می‌کند؛ برای انجام این تست باید با استفاده از مولتی متر، مقاومت بین بدنه موتور و زمین را اندازه گیری کنید. عدم اتصال صحیح سیم ارت منجر به ایجاد قوس الکتریکی و آسیب دیدن موتور می‌شود؛ بنابراین، برای انجام صحیح این کار مراحل زیر را دنبال کنید:
- مولتی متر خود را روی اهم تنظیم کنید.
- یکی از پراب‌های مولتی متر را به نقطه ارت متصل کنید؛ نقطه ارت معمولاً در گوشه‌ای از ترمینال موتور قرار دارد و با سه خط زیر هم مشخص شده است.
- پراب دیگر مولتی متر را به ترتیب به هر یک از ۶ پایانه موتور وصل کنید. در صورت اتصال صحیح سیم ارت، مولتی متر باید OFF را نشان دهد.
نحوه آمپرگیری موتور سه فاز
آمپرگیری موتور سه فاز یا تست آمپر، میزان آمپر موتور را در حالت روشن و بار کامل اندازه‌گیری می‌کند. میزان آمپر در بار کامل روی پلاک موتور ثبت می‌شود و هرگونه انحراف از این مقدار، نشان‌دهنده نقص در موتور است. برای انجام این آزمایش کلمپ متر را دور یکی از کابل‌های فاز ورودی ببندید و میزان آمپر را ثبت کنید؛ دقت کنید که در برخی موارد مانند نوار نقاله‌ها، وقتی وزن محصول روی تسمه نقاله باشد، بار موتور بیشتر از حالت عادی خواهد بود و تست آمپر باید در حالت عادی موتور سه فاز انجام شود.
نتیجه گیری
بررسی سیم پیچ‌های موتور سه فاز یکی از مهم‌ترین اقدامات در تعمیر و نگهداری این دستگاه‌ها است. برخی از تست‌های سیم پیچ، نیاز به تخصص در زمینه برق دارند و باید توسط افراد ماهر انجام شود؛ ولی برخی دیگر را می‌توان بر اساس مطالب گفته شده در همین مقاله، مرحله به مرحله انجام داد. پیشنهاد می‌کنیم پیش از انجام هرگونه آزمایشی، با کارشناسان کالاصنعتی در ارتباط باشید تا از مشاوره‌های تخصصی و رایگان در این زمینه بهره‌مند شوید.
اساسا سیم پیچ های موتور می توانند دچار چهار ایراد زیر گردند:
- سیم پیچ قطع شده (مقاومت سیم پیچ نامحدود)
- سیم پیچ اتصال کوتاه شده (مقاومت سیم پیچ صفر یا کمتر از مقدار معمول)
- نشت سیم پیچ به زمین یا بدنه (جریان نشتی از یک سیم پیچ به زمین/خنثی)
- تعداد دو یابیشتر از سیم پیچ ها به یکدیگر اتصال کوتاه شده اند (جریان نشتی از یک سیم پیچ به سیم پیچ دیگر برقرار است)
در اتصال مثلث، انتهای هر سیم پیچ به شروع سیم پیچ دیگر متصل می شود. سیم پیچ ها در یک محیط دایره متصل می شوند، و بدین سان سه تا گره تشکیل می شود. آنگاه سه فاز را به این گره ها متصل می کنند. اتصال مثلث به آسانی با اتصال پلها به طور عمود در هر ستون تخته ترمینال در جعبه اتصالات انجام می شود.