کاربرد الکتروموتور

الکتروموتور دستگاهی است که با تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی، نیروی مورد نیاز را برای کاربردهای مختلف صنعتی، ساختمانی، کشاورزی و خانگی، تامین می‌کند. در اثر تولید گشتاور حاصل از برهم‌کنش جریان الکتریکی و میدان مغناطیسی سیم‌پیچ‌های درون موتور، محور یا شفت می‌چرخد (موتورهای دوار) یا به شکل طولی جابجا می‌شود (موتورهای خطی) و حرکت مورد نیاز را ایجاد می‌کند.

امروزه الکتروموتور به دستگاهی همه‌کاره تبدیل شده و کاربرد آن را می‌توان در فعالیت‌ها و مکان‌های مختلف و نیز در زندگی روزمره مشاهده کرد. در این مقاله قصد داریم با کاربرد انواع الکتروموتور آشنا شویم. اگر در مورد الکتروموتورها و اجزای آن آشنایی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا مقاله اجزای الکتروموتور را مطالعه فرمایید.

انواع الکتروموتور

الکتروموتورها بر اساس پارامترهای مختلفی دسته‌بندی می‌شوند، اما پایه‌ای ترین حالت دسته‌بندی این محصولات، جریان ورودی آن‌ها است. بر این اساس الکتروموتورها به دو دسته AC (جریان متناوب) و DC (جریان مستقیم) تقسیم می‌شوند. الکتروموتورهای AC نیز می‌توانند تک فاز یا سه فاز باشند.

کاربردهای الکتروموتور DC

الکتروموتورهای DC از جریان الکتریکی مستقیم استفاده و آن را به نیروی مکانیکی تبدیل می‌کنند؛ این موتورها به دلیل سادگی ساختار و کنترل پذیری بالا، تنظیم سرعت و تولید گشتاور بالا در سرعت‌های پایین، در کاربردهای مختلفی استفاده می‌شوند:

1. دستگاه‌های رولینگ و پیچیدن محصول در صنایع نساجی و کاغذسازی و نیز بازوهای رباتیک در صنایع خودروسازی به علت قابلیت کنترل دقیق موقعیت.
2. نوار نقاله، جرثقیل و بالابر به خاطر قابلیت تولید حرکت با سرعت ثابت.
3. لوکوموتیوها به علت نیاز به گشتاور بالا در سرعت‌های پایین.
4. خودروهای برقی

کاربردهای الکتروموتور AC

میزان استفاده از الکتروموتورهای AC در مقایسه با موتورهای DC، بسیار بیشتر است. از این الکتروموتورها به صورت گسترده در کاربردهای مختلف صنعتی و غیرصنعتی استفاده می‌شود:

• لوازم خانگی
• خطوط مونتاژ
• سیستم نوار نقاله
• ماشین‌های بسته‌بندی
• سیستم های تهویه مطبوع
• پمپ و کمپرسورها
• جرثقیل و بالابرها
• صنایع نفت و گاز 
• صنایع کشاورزی

بر اساس ولتاژ شبکه توزیع برق کشور ما، تغذیه موتورهای AC می‌تواند تک فاز (230 ولت) یا سه فاز (380 ولت) باشد. در صنایع، کاربرد الکتروموتورهای سه فاز به علت مزایای فراوانی که نسبت به موتورهای تک فاز دارند، بسیار بیشتر است.

انواع کاربرد الکتروموتور در صنعت

موتورهای الکتریکی نقش مهمی در صنایع دارند و نیرو و گشتاور مورد نیاز طیف وسیعی از ماشین آلات و تجهیزات صنعتی را تأمین می‌کنند. معمولا به علت نیاز به توان و گشتاور بالاتر، در صنعت بیشتر از الکتروموتورهای سه فاز استفاده می‌شود، چرا که موتورهای تک فاز قادر نیستند توان‌های بیشتر از 5 اسب بخار تولید کنند. برخی از رایج‌ترین کاربردهای الکتروموتور عبارتند از:

1. کارخانجات و واحدهای تولیدی: از الکتروموتورها در کارخانجات و برای کاربردهای تولیدی مانند سیستم‌های تسمه نقاله، بالابرها، اتوماسیون، خطوط مونتاژ و تجهیزات جابجایی مواد استفاده می‌شود.
2. پمپ‌ها و کمپرسورها: یکی از مهم‌ترین موارد کاربرد الکتروموتور در صنعت، موتورهای الکتریکی هستند که در پمپ‌ها و کمپرسورها در صنایعی مانند نفت و گاز، تصفیه آب، سیستم‌های HVAC و فرآوری مواد شیمیایی استفاده می‌شوند.
3. فن‌ها و دمنده‌های صنعتی: فن‌ها و دمنده‌های صنعتی به منظور تهویه، سرمایش و گردش هوا در صنایع مختلف همچون معادن، کشاورزی و کارخانجات تولیدی به کار می‌روند؛ نیروی مورد نیاز این تجهیزات را نیز الکتروموتورها تأمین می‌کنند.
4. ابزارهای صنعتی: تقریباً تمام ابزارها و ماشین آلات صنعتی از موتور الکتریکی استفاده می‌کنند. دستگاه‌های تراش، برش، فرز، آسیاب و مته‌های مورد استفاده در صنایع فلزکاری و نجاری، از جمله این تجهیزات هستند.
5. رباتیک صنعتی: الکتروموتور یکی از اجزای ضروری در ربات‌های صنعتی است که بیشتر در اتوماسیون فرآیندهای تولیدی استفاده می‌شوند.

کاربرد الکتروموتور در لوازم خانگی

اگر در خانه به اطراف خود نگاه کنیم وسایل برقی مختلفی را می‌بینیم که در ساختار آن‌ها، یک موتور الکتریکی به کار رفته است. تغذیه ورودی این موتورها از نوع تک فاز است. تجهیزات الکتریکی که در خانه از الکتروموتور استفاده می‌کنند را می‌توان این گونه دسته‌بندی کرد:

• لوازم خانگی: یخچال، ماشین لباس‌شویی، ماشین ظرف‌شویی، مخلوط‌کن و چرخ گوشت 
• سیستم‌های تهویه مطبوع: کولر آبی، کولر گازی، سیستم سرمایش و گرمایش، فن تهویه
• ابزارهای برقی: دریل، ماشین اصلاح
• دستگاه‌های سرگرمی و اسباب بازی

کاربرد الکتروموتور در صنعت ساختمان

کاربرد الکتروموتور در صنعت ساختمان به قدری واضح و ضروری است که از زمان شروع به ساخت، تا تکمیل ساختمان و بهره‌برداری از آن، حضور الکتروموتورها قابل مشاهده است. از نظر تغذیه ورودی، الکتروموتور بیشتر تجهیزات ساختمانی از نوع تک فاز است، اما موتور آسانسورها و برخی از تجهیزات سیستم‌های تهویه مطبوع از نوع سه فاز است.

کاربرد الکتروموتور در کشاورزی

امروزه استفاده از الکتروموتورها در کشاورزی و دامداری به یک ضرورت تبدیل شده است. تغذیه الکتروموتورهای کشاورزی، به صورت تک فاز یا سه فاز است. این موتورها به خاطر کار در شرایط سخت، قابل اطمینان و بادوام هستند. استفاده از الکتروموتور در کشاورزی، نیاز به نیروی انسانی و نیز زمان عملیات مختلف را کاهش می‌دهد.

معمولا هنگام صحبت در خصوص کاربرد الکتروموتور در کشاورزی، اولین موضوعی که به ذهن خطور می‌کند، آبیاری است. در کنار سیستم‌های آبیاری و پمپ‌های آبرسانی کشاورزی، نوارهای نقاله، آسیاب‌ها و خردکن‌ها نیز از الکتروموتور استفاده می‌کنند.

کاربرد الکتروموتور را در صنعت دامداری نیز می‌توان مشاهده کرد. در ساختمان دستگاه‌های انتقال علوفه، دستگاه پرکن خوراک دام و نیز شیردوش گاو، از الکتروموتور استفاده می‌شود.

جمع‌بندی

در این مقاله با اهمیت الکتروموتور و کاربردهای آن در زمینه‌های مختلف آشنا شدیم. از صنعت گرفته تا لوازم خانگی، صنعت ساختمان و نیز کشاورزی می‌توان دستگاه‌ها، تجهیزات و ابزاری را مشاهده کرد که با انواع الکتروموتورها (AC، DC، سه فاز یا تک فاز) کار می‌کنند. 

لازم به ذکر است که کاربرد الکتروموتورها تنها محدود به شاخه‌های بحث شده نیست و با افزایش سرعت پیشرفت تکنولوژی، حضور و کاربرد الکتروموتورها را در زمینه‌های مختلف مشاهده می‌کنیم. تجهیزات مربوط به انرژی‌های نو و تجدیدپذیر مانند پنل‌های خورشیدی (برای تغییر جهت پنل‌ها به سمت نور خورشید)، توربین‌های بادی و خودروهای الکتریکی؛ رباتیک؛ و نیز تجهیزات صنایع پزشکی، همگی از الکتروموتورها و سیستم‌های کنترل موتوری پیشرفته، بهره می‌گیرند.