امروزه به دلیل ساختن خانه‌ها و ساختمان‌هایی با ارتفاع‌های بلند مشکل کمبود فشار آب و آبرسانی به واحدها وجود دارد و برای رفع این مشکل نیاز به وسیله‌ای است که کمبود فشار آب را جبران کند، این تجهیز به پمپ آب شناخته میشود.
بعد از انتخاب صحیح آن نوبت به مرحله نصب پمپ آب خانگی می‌رسد که بسیار مهم بوده و باید نکات و الزاماتی را رعایت کرد. در این مقاله از کالاصنعتی قصد داریم به نصب پمپ آب خانگی با مخزن ذخیره و بدون مخزن ذخیره به طور کامل بپردازیم به گونه‌ای که با خواندن کامل این مقاله احتیاجی به فرد متخصص در زمینه نصب پمپ آب نداشته باشید و خودتان به تنهایی بتوانید این عمل را به نحو درست انجام دهید، پس با ما همراه باشید.
الزامات اولیه قبل از نصب پمپ آب
برای داشتن بیشترین آبدهی در ساختمان نکات زیر لازم و ضروریست:
- لوله‌کشی در ساختمان بایستی استاندارد باشد و استفاده از لوله های قدیمی و فلزی جلوگیری شود.
- انتخاب صحیح و درست پمپ آب
- نصب صحیح و استاندارد پمپ آب
هر کدام از این موارد اگر به درستی انجام نگیرد می‌تواند منجر به کاهش فشار ساختمان و عملکرد ناصحیح عملیات پمپاژ آب شود. جهت مطالعه بیشتر درباره علل افت فشار پمپ آب خانگی می‌توانید به مقاله مذکور کالاصنعتی مراجعه کنید. در صورت اطمینان از استاندارد بودن لوله‌کشی ساختمان و انتخاب پمپ آب بصورت صحیح، نوبت به مرحله مهم و اساسی نصب می‌رسد.
نقشه نصب پمپ آب خانگی با مخزن
برای نصب و راه‌اندازی هر تجهیزی راهنمایی به‌صورت نقشه طراحی میشود. نقشه نصب پمپ آب خانگی با مخزن در شکل زیر نشان داده شده است. از قسمت ورودی به ساختمان مسکونی و انشعاب آب شهری گرفته تا لوله خروجی از پمپ آب، شماتیک نقشه نصب پمپ آب با مخزن به طور کامل و همراه با اجزای تشکیل‌دهنده سیستم پمپاژ آب خانگی و جانمایی هر کدام از آنها نمایش داده شده است.
مراحل و الزامات نصب سیستم پمپ آب خانگی
برای اینکه نصب پمپ آب خانگی بصورت اصولی و درست اتفاق بیوفتد، انجام به ترتیب مراحل نصب آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در شکل زیر مراحل انجام نصب پمپ آب خانگی با مخزن آورده شده است و در ادامه آن تک تک مراحل به تفکیک توضیح داده شده است.
1-مسیر لوله‌کشی ورودی آب شهری
در ابتدا باید گفت فضای مناسب برای نصب پمپ آب بایستی در ساختمان تعبیه شده باشد که در ساختمان‌های جدید این فضا درنظر گرفته میشود. در ابتدا و شروع نصب و ابتدای مسیر بعد از کنتور آب، هوزینگ قرار می‌گیرد که از ورود شن و ماسه و سایر ذرات معلق موجود در آب شهری به داخل مخزن ذخیره آب و پمپ جلوگیری می‌کند.
بعد از هوزینگ به دو مسیر لوله‌کشی نیاز است که یکی مسیر خروجی فرعی (Bypass) و دیگری ورودی آب به مخزن ذخیره می باشد. مسیر Bypass به منظور آبرسانی به واحدهای ساختمان با حداقل فشار شهری (2 بار) در زمان هایی که به هر دلیل از جمله خرابی پمپ یا قطعی برق، امکان ایجاد فشار توسط پمپ وجود ندارد، قرار داده میشود. همچنین به منظور عدم برگشت آب به سمت کنتور در مسیر Bypass یک شیر یک طرفه قرار می‌گیرد و قبل و بعد آن نیز از شیرفلکه استفاده میشود تا برای تعویض یا تعمیر هوزینگ یا شیرفلکه بتوان جریان آب را قطع کرد.
ویژگی های فضای مناسب برای نصب پمپ آب خانگی
فضایی باید برای نصب پمپ درنظر گرفته شود که از نظر جایگذاری مخزن ذخیره آب، پمپ، منبع تحت فشار و لوله‌کشی ها به مشکل خورده نشود. به عبارت دیگر فضا و جایگیری موارد ذکر شده به گونه ای باشد که برای بازدید، سرویس و تعمیرات پمپ، مخزن ذخیره، شناور، کلید مکانیکی اتوماتیک و باز و بسته کردن منبع تحت فشار محدودیتی وجود نداشته باشد. هم چنین در آن فضا بایستی کف شور آب وجود داشته باشد که در زمان های تعمیرات و سرویس که آب ریز از دستگاه وجود دارد، آب خروجی تخلیه شود. هم چنین تا جای ممکن فاصله افقی با رایزر اصلی ساختمان به میزان حداقلی باشد و مخزن ذخیره نزدیک پمپ باشد.
2-نصب مخزن ذخیره آب
مسیر دوم به ورودی مخزن آب ذخیره وصل میشود. مخزن ذخیره قبل از نصب بایستی از لحاظ ظرفیت محاسبه و انتخاب شده باشد. ظرفیت مخزن ذخیره به تعداد واحدها و تعداد افراد ساکن در ساختمان بستگی دارد و مطابق با آن انتخاب میشود. قبل از ورودی آب به مخزن ذخیره نیز شیرفلکه نصب میشود تا درصورت نیاز به تعویض فلوتر (شناور) بتوان جریان آب را قطع کرد. بهتر است از مخزن 3 لایه استفاده شود تا از رشد جلبک ها در داخل مخزن جلوگیری شود. قبل از نصب مخزن ذخیره حتما محل قرارگیری آن زیرسازی و تراز شده باشد و تمیز و عاری از هر شی ای باشد.
3-انتخاب ظرفیت مخزن ذخیره آب
جهت محاسبه دقیق ظرفیت مخزن ذخیره باید میزان مصرف آب به تفکیک برای هر نفر و هر واحد ساختمانی محاسبه شود از جمله، آب آشامیدنی، آب برای شستشو، استحمام و ... اما روش تخمینی وجود دارد که با تقریب بسیار خوبی میزان مصرف آب را محاسبه می‌کند. در این روش که با توجه به میانگین مصرف افراد در یک منطقه بدست آمده و توسط سازمان آب و فاضلاب ارائه شده است، برای هر واحد مسکونی با تعداد افراد 4 نفر به طور متوسط مقدار 250 لیتر آب مصرفی در نظر گرفته میشود. به عنوان مثال برای یک ساختمان 4 واحدی، از مخزن ذخیره 1000 لیتری استفاده میشود.
4-نصب پمپ آب خانگی
قبل از نصب پمپ آب باید به این نکته توجه شود که در هنگام لوله کشی پمپ آب و اتصال ورودی به مخزن، بهتر است تا جای ممکن از خم و زانویی استفاده نشود تا عمل مکش به خوبی اتفاق بیوفتد. در مسیر اتصال ورودی پمپ به مخزن از شیرفلکه استفاده میشود تا در صورت تعویض و تعمیر پمپ مسیر جریان آب قطع شود.
حال نوبت به نصب پمپ آب خانگی به مخزن ذخیره است. در ابتدا باید گفت که سایز ورودی به پمپ آب بایستی مطابق با استاندارد و سایزی که بر روی پلاک درج شده یا یک سایز بزرگتر باشد. به عنوان مثال اگر در پلاک سایز لوله 1 اینچ درج شده باشد از لوله ای با سایز 1 اینچ یا 1.5 اینچ بایستی استفاده کرد تا بهترین مکش را داشته باشد؛ به هیچ عنوان نباید از لوله ای با سایز کوچکتر از مقدار درج شده در پلاک استفاده کرد. چون منجر به عدم مکش آب کافی به داخل پمپ و به مرور زمان آسیب رساندن به اجزای داخلی پمپ مثل پمپ، دیفیوزر، مکانیکال سیل و ... میشود.
پمپ آب زمانی که روشن است و درحال کارکردن است دچار ارتعاش و لرزش میشود و درصورت عدم جایگیری مناسب پمپ برروی زمین، این لرزش می‌تواند به بدنه آسیب وارد کند. جهت جلوگیری از آسیب و خنثی کردن لرزش پمپ می‌توان از پیچ کردن آن به زمین یا از لرزه گیر استفاده کرد.
پمپ آب 1 اسب محیطی لئو APm75
- دبی ماکزیمم: 50 لیتر
- جنس پروانه: برنج
- حداکثر ارتفاع پمپاژ: 75 متر
پمپ آب بشقابی 1 اسب لئو ACm75
- دبی ماکزیمم: 100 لیتر
- جنس پروانه: استیل
- حداکثر ارتفاع پمپاژ: 36 متر
پمپ آب 0.5 اسب محیطی لئو APm37
- دبی ماکزیمم: 40 لیتر
- جنس پروانه: برنج
- حداکثر ارتفاع پمپاژ: 40 متر
5-نصب پنج راه
در خروجی پمپ آب نصب شیر یک طرفه لازم و ضروری است. شیر یک طرفه درست بعد از خروجی پمپ آب و قبل پنج راه قرار می‌گیرد. پنج راه همانطوری که از نامش پیداست دارای پنج راه مجزا می باشد که ورودی آن به خروجی شیر یک طرفه، خروجی آن به ورودی مسیر جریان آب ساختمان و واحدها و سایر راه ها نیز به کلید اتومات، درجه یا مانومتر و منبع تحت فشار اختصاص داده میشود. جهت خرید پنج راهی برنجی دیزل ساز با کیفیت عالی می‌توانید به صفحه محصول فوق مراجعه کنید.
6-مخزن تحت فشار (منبع انبساط)
ظرفیت مخزن تحت فشار به تعداد واحدها و تعداد نفرات ساکن بستگی دارد، مثلا برای 8 واحد منبع 60 الی 80 لیتر نیاز است. در صورت استفاده از منبع کوچکتر مثلا 24 لیتر باعث زیاد شدن تعداد دفعات روشن شدن پمپ آب و در نهایت باعث استهلاک پمپ و افزایش هزینه برق مصرفی میشود. در جدول زیر اندازه حجم مخزن ذخیره و منبع تحت فشار متناسب با تعداد واحدها جهت انتخاب و نصب در سیستم پمپ آب خانگی آورده شده است.
جهت انتخاب مخزن تحت فشار می‌توانید به مقاله مذکور مراجعه کنید. در مسیر ورودی آب واحدها نیز شیرفلکه قرار داده میشود تا در صورت نیاز بتوان خروجی آب را قطع کرد. در ویدئو زیر تمامی مراحل نصب پمپ آب خانگی به طور کامل توضیح داده شده است.
| اندازه ظرفیت حجم مخزن ذخیره و منبع تحت فشار برحسب تعداد واحدهای ساختمان |
| تعداد واحدها |
حجم مخزن ذخیره (لیتر) |
حجم منبع تحت فشار (لیتر) |
| 1-3 |
تا 1000 |
8-50 |
| 4-7 |
1000 الی 1500 |
50-60 |
| 8-10 |
2000 الی 2500 |
60-80 |
| 10-16 |
2500 الی 4000 |
80-100 |
| 16-24 |
4000 الی 6000 |
100-120 |
اجزای اصلی سیستم پمپاژ آب
در ادامه بعضی از اجزای اصلی که در سیستم پمپاژ آب ساختمان بکار گرفته میشود، معرفی شده اند:
هوزینگ
آب آشامیدنی که از طریق لوله شهری وارد شبکه توزیع و منازل میشود حاوی املاح و مواد مضر و درشتی بوده که با چشم غیر مسلح قابل دیدن است. بهتر است این املاح و مواد در ابتدای ورود به منزل و قبل از پمپ تصفیه اولیه شوند. این وظیفه را هوزینگ بر عهده داد. در صورت عدم استفاده به مرور زمان علاوه بر گرفتگی لوله، صدمات جدی بر بدن انسان ایجاد میشود. وجود این مواد ممکن است حتی به پمپ آسیب برساند.
مخزن ذخیره
مخزن ذخیره یا منبع ذخیره آب به منظور ذخیره سازی آب شهری در سیستم پمپاژ آب مصرفی ساختمان‌های مسکونی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع مخزن ذخیره آب به منظور جلوگیری از مکش مستقیم آب شهری که منجر به کمبود فشار آب ساکنین اطراف میشود، نصب می گردد. در بالاتر جدول اندازه حجم مخزن ذخیره آب برحسب تعداد واحدها آورده شده است که می‌توانید به آن مراجعه کنید. عدم استفاده از مخزن ذخیره می‌تواند باعث داغ شدن پمپ آب خانگی شود و سوختن پمپ آب را در پی داشته باشد.
شیر یک طرفه
شیر یک طرفه همانطور که از نامش پیداست فقط از یک طرف آب را از خودش عبور می دهد. شیر یک طرفه در خروجی پمپ قرار می‌گیرد و بعد از آن نیز پنج راه قرار می‌گیرد. هنگامی که پمپ روشن است و فشار آب مورد نیاز را تامین می‌کند و بعد از آن با قطع مسیر جریان آب خاموش شود، فشار تخلیه به ناگهان افت پیدا کرده و در نتیجه منجر به برگشت آب به سمت مخالف جهت اصلی جریان و به سمت پمپ میشود. شیر یک طرفه وظیفه جلوگیری از برگشت جریان به سمت پمپ و تانکر ذخیره میشود.
مخزن تحت فشار
منبع تحت فشار شامل یک محفظه است که در آن یک تیوب، تحت فشار هوا یا گاز نیتروژن قرار دارد. در اثر وجود این فشار، آب درون لوله‌های ساختمان همواره فشار کافی را دارند. با شروع به کار پمپ، آب با فشار مناسب تامین جریان شده و بعد از قطع و بسته شدن شیر و تا لحظه رسیدن فشار داخل لوله ها به فشار تنظیم شده توسط فشار سنج پمپ به پمپاژ ادامه می‌دهد. در ساختمان‌های 3 طبقه به پایین به منظور کاهش هزینه بهتر است از ست کنترل استفاده شود.
کلید اتوماتیک
کلید اتوماتیک که به کلید اتومات مکانیکی نیز شناخته میشود به منظور خاموش و روشن کردن پمپ و به نوعی کنترل فشار در سیستم آبرسانی ساختمان بکار می رود. در زمان هایی که فشار آب به مقداری کمتر از مقدار تعیین شده می‌رسد، کلید اتومات دستور روشن شدن و زمانی که فشار آب به مقدار بیشتری از مقدار تعیین شده می‌رسد، دستور خاموش شدن را صادر می‌کند. یکی از دلایل خاموش و روشن شدن مکرر پمپ آب خانگی خرابی کلید اتومات است.
ست کنترل
وظیفه این قطعه پرکاربرد در شبکه های آبرسانی تنظیم، اتومات و کنترل کردن فشار آب درون لوله‌ها است. به بیان ساده برای کنترل جریان آب شهری ورودی به لوله‌کشی آب منازل و همچنین جلوگیری از قطع و وصل شدن جریان و عدم صدمه به پمپ در اثر نوسانات از آن استفاده میشود. در واقع ست کنترل که اکثرا در ساختمان‌های تا 4 طبقه مورد استفاده قرار می‌گیرد خود به تنهایی شامل منبع تحت فشار، کلید اتومات، مانومتر و پنج راهی است. ست کنترل ها دارای دو نوع هیدروماتیک و هیدروتانک است. هیدروتانک برای ساختمان‌هایی با طبقات بیشتر و معمولا از 4 طبقه به بالا استفاده می شوند. جهت خرید ست کنترل از بهترین برندهای ایرانی و خارجی می‌توانید به سایت کالاصنعتی مراجعه کنید.
اصول نصب ست کنترل
لوله‌ای به طول 15-10 سانتی‌متر به خروجی پمپ متصل و سپس ست کنترل را وصل میکنیم. البته در حالتی بهتر می‌توان به جای لوله از شیر یک طرفه استفاده کرد. نکته‌ای که باید توجه کرد این است که گاهی اوقات وزن لوله‌ها و اتصالات به گونه‌ای است که باعث اعمال فشار بیش از حد به پوسته ست کنترل و شکسته شدن اتصال آن به لوله یا پوسته آن میشود.
جهت جلوگیری از این اتفاق می‌توان از شیلنگ رابط بین اتصال ست کنترل و لوله خروجی آب استفاده کرد. نصب ست کنترل عموما در ساختمان‌های 3 الی 4 طبقه اتفاق می افتد. برای تعداد طبقات بیشتر بهترین حالت استفاده از منبع تحت فشار به همراه کلید اتومات می باشد که در این صورت، هم تعداد دفعات روشن شدن پمپ کاهش و هم برای استفاده در تعداد واحدهای زیاد بهترین عملکرد اتفاق بیوفتد. به منظور تنظیم ست کنترل، مراحل و نحوه ریست کردن برندهای مختلف آن بطور کامل توضیحاتی در مقاله مذکور ارائه شده است.
نصب پمپ آب خانگی بدون مخزن ذخیره آب
نصب پمپ آب خانگی بدون مخزن ذخیره اصولی و استاندارد نیست. زمانی که در ساختمانی از پمپ آب بدون مخزن ذخیره استفاده شود و پمپ مستقیما به خروجی کنتور وصل شود باعث مکش زیاد آب از انشعاب آب شهری داخل کوچه و خیابان میشود و اینکار توزیع فشار آب ساختمان‌های اطراف را مختل و باعث افت فشار آب مصرفی خانه های اطراف میشود. وجود مخزن باعث میشود تا آب در داخل آن ذخیره و پمپ از آب ذخیره شده در مخزن مکش کند و بنابراین مشکل افت فشار آب در خانه های اطراف پیش نمی‌آید. مکش آب بصورت مستقیم از کنتور آب شهری علاوه بر اینکه اصولی و استاندارد نیست همچنین جریمه‌هایی در سازمان آب منطقه‌ای دارد.
نقشه نصب پمپ آب خانگی بدون مخزن
همانطور که گفته شد، نصب پمپ آب خانگی بدون مخزن ایرادات زیادی دارد و اصلا توصیه نمی‌شود. برخی از افراد اقدام به رسم نقشه نصب پمپ آب خانگی بدون مخزن می‌کنند اما از آنجایی که پمپ آب خانگی همواره باید به همراه مخزن ذخیره نصب شود، بنابراین رسم نقشه آن نیز کار اشتباهی است.
جمع بندی
جهت استفاده از پمپ آب خانگی دو مرحله مهم و اساسی وجود دارد که یکی انتخاب صحیح و دیگری نصب پمپ آب است. در این مقاله کالاصنعتی به نحوه نصب صحیح پمپ آب خانگی پرداخته شد و مراحل و الزامات آن توضیح داده شد. مراحل شامل پیداکردن مکان مناسب برای جایگیری و مسیر لوله‌کشی، انتخاب ظرفیت مخزن ذخیره، نصب دستگاه پمپ آب و پنجراهی (که خود شامل منبع انبساط، مانومتر و کلید اتومات است) میشود. در ادامه نحوه نصب ست کنترل برای مواردی که بجای مجموعه کلید اتومات، منبع انبساط و مانومتر از آن استفاده میشود، توضیحاتی ارائه شد. همچنین مشخص شد که پمپ آب خانگی از لحاظ قانونی و بصورت استاندارد باید حتما به همراه مخزن ذخیره نصب گردد و نصب آن بدون مخزن ذخیره اصولی و استاندارد نیست.