استفاده از روغن مناسب برای گیربکس صنعتی، یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر عملکرد و طول عمر این تجهیزات است. وظیفه روغن گیربکس، کاهش اصطکاک و جلوگیری از سایش، خوردگی و زنگ‌زدگی قطعات داخلی گیربکس مانند چرخ‌دنده‌ها، بلبرینگ‌ها و … است. برخی از ویژگی‌های روغن مناسب برای گیربکس صنعتی عبارت‌اند از:
- ویسکوزیته مناسب
- پایداری حرارتی بالا
- عملکرد مناسب تحت بار و فشار
- مقاومت در برابر اکسیداسیون
- مقاومت در برابر سایش و خوردگی
- طول عمر طولانی
در این مقاله به معرفی انواع روغن مناسب برای هر نوع گیربکس پرداخته و مقدار روغن لازم برای روانکاری گیربکس‌ها را نیز بیان نموده‌ایم.
نکات لازم برای انتخاب روغن مناسب گیربکس صنعتی
- به‌طورکلی انواع روغن صنعتی مناسب برای گیربکس‌ها را به دو دسته معدنی و سینتتیک تقسیم‌بندی می‌کنند. برای بهبود عملکرد و افزایش طول عمر گیربکس بهتر است روغن‌های معدنی را به‌ازای هر 10000 ساعت کارکرد و روغن‌های سینتتیک را به‌ازای هر 20000 ساعت کارکرد گیربکس تعویض نمایید.
- اگر گیربکس برای کاربردهای سنگین صنعتی (به‌عنوان‌مثال تحت دما یا رطوبت بالا) کار می‌کند، بهتر است زمان تعویض روغن گیربکس زودتر از ساعات گفته شده انجام شود.
- روغن‌های معدنی و سینتتیک به‌هیچ‌عنوان نباید با هم مخلوط شوند. در این موارد پیشنهاد می‌کنیم از روغن‌های ترکیبی استفاده نمایید.
- بهتر است در هنگام تعویض روغن گیربکس، آن را کاملاً شستشو دهید.
- نوع روغن، حجم آن و نحوه روغن‌کاری گیربکس باید مطابق دستورالعمل شرکت سازنده گیربکس انجام شود.
روغن مناسب گیربکس حلزونی
گیربکس‌های حلزونی به دو نوع گرد و مکعبی تقسیم می‌شوند و هریک نیاز به حجم و نوع خاصی از روغن دارند.
گیربکس‌های حلزونی گرد (VF/MVF)، باید پیش از راه‌اندازی حتماً با میزان کافی از روغن مناسب پر شوند. گیربکس‌های کتابی تا سایز 90، توسط شرکت سازنده روانکاری شده‌اند؛ ولی سایزهای بزرگ‌تر باید پیش از راه‌اندازی با روغن مناسب گیربکس حلزونی پر شوند. انواع گیربکس حلزونی علاوه بر روغن‌کاری پیش از راه‌اندازی، نیاز به تعویض روغن گیربکس به‌صورت دوره‌ای نیز دارند؛ مدت‌زمان کارکرد دستگاه برای تعویض روغن توسط شرکت سازنده اعلام می‌گردد. برند و نوع روغن مناسب گیربکس حلزونی عبارت است از:
| برند |
نام تجاری |
نوع روغن |
| BP |
ENERGOL SG-XP320 |
روغن سینتتیک |
| CASTROL |
ALPHASYN PG320 |
| MOBIL |
GLYGOYLE 30 |
| ESSO |
S220 |
| SHELL |
TIVELA OIL S320 |
| AGIP |
TELIUM VSF320 |
| KLUBER |
SYNTHESO D 220 EP |
| BP |
ENERGOL GR-XP460 |
روغن معدنی |
| ENERGOL GR-XP220 |
| CASTROL |
ALPHA MAX 460 |
| ALPHA MAX 220 |
| MOBIL |
MOBILGEAR 634 |
| MOBILGEAR 630 |
| ESSO |
SPARTAN EP460 |
| SPARTAN EP220 |
| SHELL |
OMALA OIL460 |
| OMALA OIL220 |
| AGIP |
BLASIA 460 |
| BLASIA 220 |
| IP |
MELLANA OIL 460 |
| MELLANA OIL 320 |
| بهران |
بهران بردبار 150 |
| بهران بردبار 220 |
عددی که بعد از نام روغن می‌آید، معمولاً نشان‌دهنده ویسکوزیته آن است. روغن‌هایی که ویسکوزیته بالاتری دارند برای کاربردهای سنگین‌تر و روغن‌هایی که ویسکوزیته کمتری دارند برای کاربردهای متوسط استفاده می‌شوند. به‌طورکلی گیربکس‌های حلزونی در شرایط معمول آب‌وهوایی از روغن‌های گیربکس با گرید ویسکوزیته 150 و 220 استفاده می‌کنند. شرکت نفت بهران، از بهترین تولیدکنندگان روغن صنعتی در ایران است؛ روغن گیربکس‌های این شرکت در انواع مختلفی تولید می‌شوند که در جدول زیر مشخصات آن‌ها را مشاهده می‌کنید.
| مشخصات فیزیکی-شیمیایی |
ویسکوزیته در دمای 100 درجه سانتی گراد |
شاخص ویسکوزیته |
نقطه اشتعال (درجه سانتی گراد) |
نقطه ریزش (درجه سانتی گراد) |
چگالی (کیلوگرم/متر مکعب) (در 15 درجه سانتی گراد) |
| روش آزمون |
ASTM
D-445 |
ASTM
D-2270 |
ASTM
D-92 |
ASTM
D-1298 |
ASTM
D-1298 |
| بهران بردبار 68 |
68 |
95 |
210 |
24- |
880 |
| بهران بردبار 100 |
100 |
95 |
218 |
21- |
885 |
| بهران بردبار 150 |
150 |
95 |
234 |
18- |
890 |
| بهران بردبار 220 |
220 |
95 |
240 |
15- |
895 |
| بهران بردبار 320 |
320 |
95 |
240 |
12- |
895 |
| بهران بردبار 460 |
460 |
95 |
246 |
9- |
900 |
| بهران بردبار 680 |
680 |
95 |
248 |
9- |
902 |
| بهران بردبار 1000 |
990 |
95 |
250 |
3- |
870 |
علاوه بر این، شرکت‌های ایرانی دیگری مانند ایرانول، پارس و … نیز وجود دارند.
روغن گیربکس بالابر
روغن گیربکس بالابر با نام واسکازین یا روغن دنده نیز شناخته می‌شود و نقش مهمی در عملکرد صحیح بالابرها ایفا می‌کند. روغن گیربکس بالابر با روانکاری چرخ‌دنده‌ها و دیگر اجزای داخلی گیربکس، اصطکاک و سایش را به حداقل رسانده و به خنک‌کاری گیربکس در حین کار کمک می‌کند.
بالابرهای ساختمانی یا مغازه باتوجه‌به حجم بار، از گیربکس حلزونی تیپ VF/N با سایز 62 تا 150 استفاده می‌کنند. به‌طورکلی برای بالابرهای ساختمانی از روغن گیربکس صنعتی با گرید 150 و 220 استفاده می‌شود. روغن گیربکس بالابر باتوجه‌به میزان کارکرد دستگاه و شرایط آب‌وهوایی انتخاب می‌شود. در ادامه برخی از برندهای ایرانی و خارجی روغن گیربکس صنعتی مناسب برای بالابرها را معرفی می‌کنیم.
برندهای ایرانی روغن گیربکس بالابر:
- روغن گیربکس بهران
- روغن گیربکس پارس
- روغن دنده ایرانول
برندهای خارجی روغن گیربکس بالابر:
- BP
- CASTROL
- MOBIL
- SHELL
- ESSO
- IP
مقدار روغن گیربکس بالابر ساختمانی برای هر سایز عبارت است از:
|
سایز گیربکس بالابر
|
مقدار روغن بر حسب لیتر
|
| 63 |
0.32 |
| 72 |
0.5 |
| 86 |
0.87 |
| 110 |
1.7 |
| 130 |
2.3 |
| 150 |
3 |
علاوه بر نوع، گرید ویسکوزیته و حجم روغن گیربکس بالابر، زمان تعویض آن هم اهمیت بالایی در طول عمر و عملکرد بهینه بالابرها دارد. پیشنهاد می‌شود روغن را پس از 500 تا 1000 هزار ساعت کارکرد اولیه گیربکس تخلیه نموده و داخل گیربکس را شست‌وشو دهید؛ سپس مجدداً گیربکس از مقدار کافی روغن پرکرده و در فواصل زمانی مشخص و منظم آن را بررسی نمایید.
اگر از روغن معدنی استفاده می‌کنید، بهتر است پس از 4000 ساعت کارکرد، روغن گیربکس بالابر را تعویض نمایید و اگر از روغن‌های ترکیبی استفاده می‌کنید و گیربکس در شرایط سخت آب‌وهوایی نبوده است، می‌توانید پس از 8000 ساعت کارکرد تعویض روغن کنید.
روغن مناسب گیربکس هلیکال
صنایعی که نیاز به گیربکس‌هایی با گشتاور خروجی بالاتر، عملکرد نرم‌تر و کم‌صدا، لقی استاندارد و طول عمر بالاتر دارند، اقدام به خرید گیربکس هلیکال می‌نمایند. گیربکس‌های هلیکال در 4 نوع اصلی تولید می‌شوند:
- گیربکس هلیکال شفت مستقیم
- گیربکس بول هلیکال یا پینیون کرانویل
- گیربکس هلیکال آویز
- گیربکس هلیکال شافت موازی
هریک از انواع گیربکس هلیکال نیاز به روغن دنده خاصی دارند؛ انواع روغن مناسب گیربکس هلیکال عبارت‌اند از:
| ویسکوزیته |
BP |
MOBIL |
SHELL |
TOTAL |
بهران |
| 220 |
BP Energol GR-XP 220 |
Mobil gear 630 |
Shell Omala 220 |
Carter EP 220 |
بهران بردبار 220 |
| BP Enersyn SG-XP 220 |
Mobil Glygoyle 30 |
Shell Tivela S 220 |
Carter SY 220 |
- |
| - |
Mobil SHC 630 |
Shell Omala HD 220 |
- |
- |
| 150 |
- |
Mobil SHC 629 |
Shell Omala HD 150 |
Carter SH 150 |
بهران بردبار 150 |
| 100 |
BP Energol GR-XP 100 |
Mobil gear 627 |
Shell Omala 100 |
Carter EP 100 |
بهران بردبار 100 |
| 68-46 |
- |
Mobil D.T.E 13M |
Shell Tellus T 32 |
Equivis ZS 46 |
بهران بردبار 68 |
| 32 |
- |
Mobil SHC 624 |
- |
Dacnis SH 32 |
- |
| 22-15 |
BP Energol HLP-HM 15 |
Mobil D.T.E 11M |
Shell Tellus T 15 |
Equivis ZS 15 |
- |
برندهای روغن گیربکس ایرانی مانند بهران بردبار، پارس نیسان و ایرانول IG نیز از جمله تولیدکنندگان مطرح روغن گیربکس صنعتی هستند.
روغن مناسب گیربکس خورشیدی
گیربکس‌های خورشیدی مانند تمام گیربکس‌های صنعتی باید قبل از راه‌اندازی با مقدار کافی از روغن مناسب پر شوند؛ اولین مرحله تعویض روغن در گیربکس خورشیدی پس از 100 سال کارکرد و مراحل بعدی پس از 1000 ساعت کارکرد دستگاه خواهد بود. انواع روغن مناسب گیربکس خورشیدی به شرح زیر است:
| نوع روغن |
BP |
CASTROL |
MOBIL |
SHELL |
TOTAL |
بهران |
| روغن معدنی |
Energol GR-XP 680 |
Alpha SP 680 |
Mobilgear XMP 680 |
Omala 680 |
Carter EP 680 |
|
| Energol GR-XP 460 |
Alpha SP 460 |
Mobilgear XMP 460 |
Omala 460 |
Carter EP 460 |
بهران بردبار 460 |
| Energol GR-XP 320 |
Alpha SP 320 |
Mobilgear XMP 320 |
Omala 320 |
Carter EP 320 |
بهران بردبار 320 |
| Energol GR-XP 220 |
Alpha SP 220 |
Mobilgear XMP 220 |
Omala 220 |
Carter EP 220 |
بهران بردبار 220 |
| Energol GR-XP 150 |
Alpha SP 150 |
Mobilgear XMP 150 |
Omala 150 |
Carter EP 150 |
بهران بردبار 150 |
| Energol GR-XP 100 |
Alpha SP 100 |
Mobilgear XMP 100 |
Omala 100 |
Carter EP 100 |
بهران بردبار 100 |
| روغن سینتتیک |
Energsyn SG-XP 680 |
- |
Mobil Glygoyle 680 |
Tivela S 680 |
Carter SY 680 |
|
| Energsyn SG-XP 460 |
Alphasyn PG 460 |
Mobil Glygoyle 460 |
Tivela S 460 |
Carter SY 460 |
|
| Energsyn SG-XP 320 |
Alphasyn PG 320 |
Mobil Glygoyle 320 |
Tivela S 320 |
Carter SY 320 |
|
| Energsyn SG-XP 220 |
Alphasyn PG 220 |
Mobil Glygoyle 220 |
Tivela S 220 |
Carter SY 220 |
|
| Energsyn SG-XP 150 |
Alphasyn PG 150 |
Mobil Glygoyle 150 |
Tivela S 150 |
Carter SY 150 |
|
| - |
- |
Mobil Glygoyle 100 |
- |
- |
|
| - |
- |
Mobil SHC Gear 680 |
- |
Carter SH 680 |
|
| Energsyn EP-XF 460 |
Alphasyn T 460 |
Mobil SHC Gear 460 |
Omala HD 460 |
Carter SH 460 |
|
| Energsyn EP-XF 320 |
Alphasyn T 320 |
Mobil SHC Gear 320 |
Omala HD 320 |
Carter SH 320 |
|
| Energsyn EP-XF 220 |
Alphasyn T 220 |
Mobil SHC Gear 220 |
Omala HD 220 |
Carter SH 220 |
|
| Energsyn EP-XF 150 |
Alphasyn T 150 |
- |
Omala HD 150 |
Carter SH 150 |
|
| - |
- |
- |
- |
- |
|
جدول حجم روغن گیربکس صنعتی
پس از انتخاب روغن مناسب گیربکس صنعتی، باید حجم روغن موردنیاز هر گیربکس را نیز مشخص کنید. معمولاً شرکت‌های سازنده حجم روغن موردنیاز گیربکس را در کاتالوگ بیان می‌کنند؛ البته این مقدار حدودی بوده و باید باتوجه‌به درپوشی که برای بررسی وضعیت روغن روی اکثر گیربکس‌ها قرار دارد، مقدار روغن را مشاهده کنید.
علاوه بر این موقعیت و وضعیت نصب گیربکس نیز بر مقدار روغن موردنیاز آن اثرگذار است. در ادامه جداول مربوط به حجم روغن انواع گیربکس صنعتی را برای موقعیت‌های نصب مختلف مشاهده خواهید کرد. در همین راستا پیشنهاد می‌کنیم مقاله روش‌های روغن‌کاری گیربکس صنعتی را نیز مطالعه فرمایید.
جدول حجم روغن گیربکس حلزونی
1) جدول حجم روغن گیربکس حلزونی گرد (VF/MVF)
| تیپ گیربکس (نحوه نصب) |
(A) مقدار روغن سینتتیک مصرفی (لیتر) |
(B) مقدار روغن معدنی مصرفی (لیتر) |
| |
VF30 |
VF44 |
VF49 |
VF63 |
VF72 |
VF86 |
VF110 |
VF130 |
VF150 |
VF185 |
VF210 |
VF250 |
| N |
0.045 |
0.075 |
0.120 |
0.320 |
0.50 |
0.870 |
1.7 |
2.3 |
3 |
5 |
7.5 |
10.5 |
| A-V |
2.8
(PAM 2.4) |
3.9
(PAM 3) |
4.5
(PAM 4.3) |
9.6
(PAM 7.8) |
15
(PAM 11) |
28.4
(PAM 22.6) |
| FR-FC-FA-F-P |
2.4 |
3 |
4.3 |
7.8 |
11 |
22.6 |
جدول حجم روغن گیربکس مکعبی
1) وضعیت نصب گیربکس کتابی
| (A) مقدار روغن سینتتیک مصرفی (لیتر) |
(B) مقدار روغن معدنی مصرفی (لیتر) |
| سایز گیربکس |
025 |
030 |
040 |
050 |
063 |
075 |
090 |
105 |
110 |
130 |
150 |
| B3 |
0.02 |
0.04 |
0.08 |
0.15 |
0.3 |
0.55 |
1 |
1.6 |
3 |
4.5 |
7 |
| B8 |
2.2 |
3.3 |
5.1 |
| B6-B7 |
2.5 |
3.5 |
5.4 |
| V5 |
3 |
4.5 |
7 |
| V6 |
2.2 |
3.3 |
5.1 |
جدول حجم روغن گیربکس هلیکال
1) جدول حجم روغن گیربکس هلیکال شافت مستقیم طرح VEM
| تیپ گیربکس |
ZG0 |
ZG1 |
ZG2 |
ZG3 |
ZG4 |
ZG5 |
ZG6 |
ZG7 |
| G110 |
0.33 |
0.50 |
0.65 |
1.25 |
3.3 |
5.8 |
11.0 |
24.0 |
| G120 |
0.68 |
1.15 |
1.65 |
3.5 |
8.0 |
14.0 |
26.0 |
55.0 |
| G130 |
0.36 |
0.55 |
1.05 |
2.0 |
3.7 |
7.0 |
13.5 |
24.0 |
| G140 |
0.55 |
0.75 |
1.45 |
2.8 |
5.0 |
10.2 |
20.0 |
36.5 |
| G150 |
0.28 |
0.32 |
0.38 |
0.7 |
2.5 |
4.0 |
8.0 |
16.0 |
| G160 |
0.28 |
0.32 |
0.38 |
0.7 |
2.5 |
4.0 |
8.0 |
16.0 |
| G310 |
0.22 |
0.26 |
0.65 |
1.1 |
2.9 |
5.2 |
9.0 |
19.5 |
| G320 |
0.6 |
0.95 |
1.8 |
3.3 |
7.5 |
13.8 |
25.5 |
48.8 |
| G330 |
0.36 |
0.51 |
1.05 |
2.0 |
3.5 |
7.4 |
13.0 |
27.5 |
| G340 |
0.47 |
0.7 |
1.5 |
2.55 |
5.0 |
10.2 |
19.5 |
37.0 |
| G350 |
0.22 |
0.24 |
0.5 |
0.6 |
2.35 |
3.8 |
6.6 |
15.5 |
| G360 |
0.22 |
0.24 |
0.5 |
0.6 |
2.35 |
3.8 |
6.6 |
15.5 |
جدول حجم روغن گیربکس هلیکال شافت مستقیم طرح SEW
| تیپ گیربکس |
M1 |
M2 |
M3 |
M4 |
M5 |
M6 |
| R07 |
0.12 |
0.20 |
0.20 |
0.20 |
0.20 |
0.20 |
| R17 |
0.25 |
0.55 |
0.35 |
0.55 |
0.35 |
0.40 |
| R27 |
0.25/0.40 |
0.70 |
0.50 |
0.70 |
0.50 |
0.50 |
| R37 |
0.30/0.95 |
0.85 |
0.95 |
1.05 |
0.75 |
0.95 |
| R47 |
0.70/1.50 |
1.60 |
1.50 |
1.65 |
1.50 |
1.50 |
| R57 |
0.80/1.70 |
1.90 |
1.70 |
2.10 |
1.70 |
1.70 |
| R67 |
1.10/2.30 |
2.60/3.50 |
2.80 |
3.20 |
1.80 |
2.00 |
| R77 |
1.20/3.00 |
3.80/4.10 |
3.60 |
4.10 |
2.50 |
3.40 |
| R87 |
2.30/6.0 |
6.7/ 8.2 |
7.2 |
7.7 |
6.3 |
6.5 |
| R97 |
4.60/9.8 |
11.7/14.0 |
11.7 |
13.4 |
11.3 |
11.7 |
| R107 |
6.0/13.7 |
16.3 |
16.9 |
19.2 |
13.2 |
15.9 |
| R137 |
10.0/25.0 |
28.0 |
29.5 |
31.5 |
25.0 |
25.0 |
| R147 |
15.4/40.0 |
46.5 |
48.0 |
52.0 |
39.5 |
41.0 |
| R167 |
27.0/70.0 |
82.0 |
78.0 |
88.0 |
66.0 |
69.0 |
برای برخی از سایزها و حالت‌های نصب 2 عدد برای میزان روغن نوشته شده است؛ عدد بزرگ‌تر برای گیربکس‌های چند استیج است.
جدول حجم روغن گیربکس هلیکال آویز
| تیپ گیربکس |
M1 |
M2 |
M3 |
M4 |
M5 |
M6 |
| F27 |
0.60 |
0.80 |
0.65 |
0.70 |
0.60 |
0.60 |
| F37 |
0.95 |
1.25 |
0.70 |
1.25 |
1.00 |
1.10 |
| F47 |
1.50 |
1.80 |
1.10 |
1.90 |
1.50 |
1.70 |
| F57 |
2.60 |
3.50 |
2.10 |
3.50 |
2.80 |
2.90 |
| F67 |
2.70 |
3.80 |
1.90 |
3.80 |
2.90 |
3.20 |
| F77 |
5.9 |
7.3 |
4.30 |
8.0 |
6.0 |
6.3 |
| F87 |
10.8 |
13.0 |
7.7 |
13.8 |
10.8 |
11.0 |
| F97 |
18.5 |
22.5 |
12.6 |
25.2 |
18.5 |
20.0 |
| F107 |
24.5 |
32.0 |
19.5 |
37.5 |
27.0 |
27.0 |
| F127 |
40.5 |
54.5 |
34.0 |
61.0 |
46.3 |
47.0 |
| F157 |
69.0 |
104.0 |
63.0 |
105.0 |
86.0 |
78.0 |
جدول حجم روغن گیربکس بول هلیکال
| تیپ گیربکس |
M1 |
M2 |
M3 |
M4 |
M5 |
M6 |
| K37 |
0.50 |
1.00 |
1.00 |
1.25 |
0.95 |
0.95 |
| K47 |
0.80 |
1.30 |
1.50 |
2.00 |
1.60 |
1.60 |
| K57 |
1.20 |
2.30 |
2.50 |
2.80 |
2.60 |
2.40 |
| K67 |
1.10 |
2.40 |
2.60 |
3.45 |
2.60 |
2.60 |
| K77 |
2.20 |
4.10 |
4.40 |
5.8 |
4.20 |
4.40 |
| K87 |
3.70 |
8.0 |
8.7 |
10.9 |
8.0 |
8.0 |
| K97 |
7.0 |
14.0 |
15.7 |
20.0 |
15.7 |
15.5 |
| K107 |
10.0 |
21.0 |
25.5 |
33.5 |
24.0 |
24.0 |
| K127 |
21.0 |
41.5 |
44.0 |
54.0 |
40.0 |
41.0 |
| K157 |
31.0 |
62.0 |
65.0 |
90.0 |
58.0 |
62.0 |
| K167 |
33.0 |
95.0 |
105.0 |
123.0 |
85.0 |
84.0 |
| K187 |
53.0 |
152.0 |
167.0 |
200 |
143.0 |
143.0 |
حجم روغن گیربکس خورشیدی
همان‌طور که قبلاً اشاره شد، نوع روغن، ویسکوزیته و حجم روغن موردنیاز برای هر تیپ گیربکس خورشیدی روی برگ گارانتی یا دفترچه همراه محصول درج می‌شود.
نتیجه‌گیری
حجم و نوع روغن گیربکس گفته شده در این مقاله برای اکثر برندها یکسان است؛ بااین‌حال گیربکس‌های برخی از شرکت‌ها مانند ایلماز ترکیه به دلیل طراحی خاص خود نیاز به مقادیر متفاوتی روغن دارند. پیشنهاد می‌کنیم برای اطلاع از میزان دقیق روغن گیربکس به کاتالوگ هر محصول مراجعه نمایید؛ همچنین می‌توانید از طریق شماره‌تلفن 02191304300 با کارشناسان کالا صنعتی در ارتباط باشید و از مشاوره تخصصی رایگان این مجموعه بهره‌مند شوید.