به مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌ها با اندازه‌های مختلف که در کنار هم قرار گرفته و وظایف مهمی را در سیستم‌های انتقال قدرت بر عهده دارند، گیربکس صنعتی گفته می‌شود. گیربکس صنعتی سرعت، گشتاور و جهت نیروی ورودی از موتور محرکه را به‌گونه‌ای تغییر می‌دهد که برای عملکرد صحیح سایر تجهیزات در آن کاربرد صنعتی مناسب باشد.
باتوجه‌به تنوع بالای گیربکس‌های صنعتی، انتخاب موتور و گیربکس مناسب یکی از دغدغه‌های اصلی صاحبان صنایع است. در این مقاله محاسبات لازم جهت انتخاب گیربکس و موتور مناسب را بیان می‌کنیم.
محاسبات انتخاب موتور و گیربکس
از جمله مهم‌ترین عواملی که در محاسبات انتخاب موتور و گیربکس باید در نظر گرفت عبارت‌اند از:
- توان موتور
- سرعت موتور
- سایز گیربکس
- نسبت تبدیل گیربکس
- سرعت خروجی گیربکس
- گشتاور خروجی گیربکس
- سرویس فاکتور یا ضریب کار
- بازده گیربکس
- نحوه اتصال موتور و گیربکس
- تعداد استارت موتور در ساعت
توان موتور
توان الکتروموتورها بر اساس کیلووات یا اسب بخار بیان می‌شود. مهم‌ترین عامل در محاسبات موتور و گیربکس، توان موتور است که بر اساس آن باید سایر مشخصات موتور و گیربکس را بررسی کرد. به‌خاطر داشته باشید که باتوجه‌به نوع کاربرد باید ضریب اطمینان مشخصی برای توان موتور در نظر گرفته شود.
سرعت موتور
رایج‌ترین الکتروموتورهای موجود در ایران با 4 سرعت 3000، 1500، 1000 و 750 دور ارائه می‌شوند.
سایز گیربکس
هر سایز گیربکس ظرفیت گشتاور مشخصی دارد و باید بر اساس توان موتور انتخاب شود.
نسبت تبدیل گیربکس
نسبت تبدیل مشخص‌کننده میزان کاهش یا افزایش دور موتور در خروجی گیربکس است. در همین راستا مقاله محاسبه گشتاور و نسبت تبدیل در گیربکس صنعتی را مطالعه فرمایید.
سرعت خروجی گیربکس
باتوجه‌به سرعت موتور و نسبت تبدیل گیربکس، می‌توان گیربکسی با سرعت خروجی مناسب کاربرد انتخاب کرد.
گشتاور خروجی گیربکس
گشتاور خروجی واقعی، از حاصل‌ضرب گشتاور در فاکتور سرویس به دست می‌آید.
سرویس فاکتور
گشتاور خروجی به‌تنهایی بیانگر قدرت یک گیربکس نیست؛ در واقعیت عوامل متعددی بر عملکرد گیربکس اثرگذار بوده و به آن‌ها فاکتورهای اصلاح‌کننده یا فاکتور سرویس می‌گویند. از جمله این فاکتورها می‌توان به شوک و ارتعاشات، مدت‌زمان کارکرد گیربکس، تعداد دفعات روشن/خاموش‌شدن موتور و گیربکس، شرایط محیطی (دما، گردوغبار) و … اشاره کرد.
راندمان
بازده گیربکس همیشه کمتر از 100% بوده و در توان اولیه ضرب می‌شود تا توان خروجی گیربکس محاسبه شود.
نحوه اتصال موتور و گیربکس
نحوه کوپل شدن موتور با گیربکس و گیربکس با تجهیز بعدی نیز از جمله مهم‌ترین عوامل انتخاب گیربکس است. به‌طورکلی موتور و گیربکس را می‌توان به‌صورت مستقیم، کوپلینگ، تسمه و پولی و دنده و زنجیر به هم متصل نمود.
انتخاب نوع گیربکس
پس از بررسی نیازهای کاربرد و انجام محاسبات انتخاب موتور و گیربکس، نوبت به انتخاب نوع گیربکس می‌رسد. انواع گیربکس صنعتی بر اساس نوع و مکانیزم چرخ‌دنده‌ها به ۴ دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
- گیربکس حلزونی
- گیربکس هلیکال
- گیربکس خورشیدی
- گیربکس سایکلو
البته طراحی گیربکس سایکلو بدون چرخ‌دنده بوده و از مکانیزم خاصی برای انتقال قدرت استفاده می‌کند. برای مقایسه ویژگی‌های گیربکس‌های صنعتی مختلف، پیشنهاد می‌کنیم مقاله مقایسه انواع گیربکس صنعتی را مطالعه فرمایید.
گیربکس حلزونی
| مزایا |
معایب |
| عدم برگشت‌پذیری در نسبت‌های بالای ۱:۴۶ |
کمترین راندمان بین گیربکس‌های صنعتی |
| کمترین قیمت بین گیربکس‌های صنعتی |
| شفت‌های عمود بر هم |
بیشترین میزان Backlash |
| تعمیر و نگهداری آسان |
| ابعاد کوچک و فشرده |
شوک‌پذیری پایین |
| قابلیت نصب در حالت‌های مختلف |
| بازه نسبت تبدیل گسترده |
گیربکس هلیکال
| مزایا |
معایب |
| استفاده از دنده‌های مورب یا هلیکال |
ابعاد نسبتاً بزرگ |
| زاویه شفت‌های مختلف: مستقیم، ۹۰ درجه، موازی |
| بیشترین راندمان |
هزینه بالا |
| شوک‌پذیری بالا |
| تحمل گشتاور بالا |
| بازه نسبت تبدیل گسترده |
تعمیر و نگهداری سخت |
| لقی بسیار کم |
| میزان صدای پایین در حین کار |
گیربکس خورشیدی
| مزایا |
معایب |
| زاویه شفت‌های مختلف: مستقیم، ۹۰ درجه |
ابعاد نسبتاً بزرگ |
| راندمان بالا |
| شوک‌پذیری بالا |
هزینه زیاد |
| تحمل گشتاور بالا |
| بازه نسبت تبدیل گسترده |
| لقی کم |
تعمیر و نگهداری سخت |
| دقت بالا |
| امکان کاهش سرعت تا کمتر از ۱ دور در دقیقه (چند استیج کاهنده) |
گیربکس سایکلو
| مزایا |
معایب |
| راندمان بسیار بالا |
قیمت بسیار بالا |
| بیشترین شوک‌پذیری |
| کمترین لقی |
دسترسی سخت به قطعات |
| بیشترین تحمل گشتاور |
| استفاده از بلبرینگ‌های گریز از مرکز به‌جای چرخ‌دنده |
محدودیت در زاویه شفت‌ها |
| کمترین میزان صدا |
دریافت مشاوره برای انتخاب گیربکس صنعتی
برای اطمینان از انتخاب گیربکس مناسب کاربرد، پیشنهاد می‌کنیم با افراد متخصص در این زمینه مشورت نمایید. وبسایت کالا صنعتی به‌عنوان مرجعی برای نقد و بررسی و خرید انواع گیربکس، انواع کاتالوگ و دیتاشیت مورد نیاز برای بررسی مشخصات فنی گیربکس‌های صنعتی را در اختیار شما قرار داده‌است. همچنین می‌توانید از طریق شماره‌تلفن 02191304300 با کارشناسان این مجموعه در ارتباط باشید و از مشاوره بازرگانی و تخصصی رایگان استفاده نمایید.
نتیجه‌گیری
در این مقاله مراحل انتخاب گیربکس صنعتی را در چهار گام توضیح دادیم. این مطالب جهت آشنایی و داشتن دید کلی در این زمینه بوده و در مقالات دیگر کالا صنعتی به بررسی دقیق‌تر هر بخش پرداخته‌ایم. دو روش برای بررسی مشخصات فنی گیربکس‌های صنعتی وجود دارد:
- مطالعه کاتالوگ گیربکس
- پلاک خوانی گیربکس صنعتی
همچنین برای دریافت مشاوره فنی رایگان می‌توانید از طریق شماره تلفن 02191304300 با کارشناسان کالا صنعتی در ارتباط باشید.