نگهداری دوره ای و تعمیر گیربکس صنعتی

نگهداری دوره ای از گیربکس صنعتی، نقش بسیار مهمی در راندمان و عمر مفید این دستگاه ها دارد و به دلایل مختلفی حائز اهمیت است؛ از جمله:

• اختلال و مشکلات احتمالی را قبل از تبدیل شدن به آسیب جدی شناسایی و از وقوع آن ها جلوگیری می کند؛ به عنوان مثال، نشانه های سایش دنده ها، ناهماهنگی قطعات و یا مشکلات مربوط به روغنکاری را با نگهداری دوره ای از گیربکس صنعتی و بازرسی منظم آن ها می توان شناسایی کرد و قبل از آسیب رسیدن به گیربکس و دستگاه های مرتبط مانند الکتروموتور، این مشکلات را رفع نمود. 
• نگهداری دوره ای به افزایش راندمان و بهبود عملکرد گیربکس صنعتی کمک می کند؛ به عنوان مثال، روغنکاری صحیح و منظم، سایش دنده ها و مصرف انرژی را به حداقل رسانده و راندمان گیربکس را در بیشترین حد خود حفظ می کند.
• ایمنی کلی تجهیزات و نیروهای انسانی را حفظ می کند و از حوادث احتمالی جلوگیری می کند.

اقدامات لازم جهت نگهداری گیربکس صنعتی

10 مورد از مهم ترین اقدامات نگهداری گیربکس که وضعیت سلامت گیربکس را به طور کامل بررسی می کند و کمک زیادی به عیب یابی گیربکس صنعتی می نماید را در این مقاله بررسی میکنیم.

1) آماده سازی دفترچه بازرسی

پیش از هر اقدامی باید یک دفترچه بازرسی اختصاصی برای هر گیربکس درست کنید؛ از طریق لینک زیر قالب آماده دفترچه بازرسی (LogBook) گیربکس را رایگان و بدون دردسر دانلود نموده و برای هر دستگاه به صورت جداگانه پرینت بگیرید. تمامی مشاهدات و اقداماتی که در حین بازرسی گیربکس انجام می شود را باید در این دفتر به صورت دقیق ثبت کنید تا دید خوبی نسبت به وضعیت گیربکس و اقداماتی که باید انجام شوند، به دست آورید.

2) گیربکس خود را رتبه بندی کنید.

برای رتبه بندی گیربکس باید دو مورد را بررسی کنید:

1. مشخصات فنی گیربکس
2. نیازهای کاربرد مورد نظر

ابتدا بررسی کنید که مشخصات فنی گیربکس، با اطلاعاتی که سازنده اعلام کرده است مطابقت دارد یا نه؟ سپس مشخصات فنی آن را با نیازهای کاربرد صنعتی مورد نظر مطابقت دهید؛ اگر مشخصات فنی گیربکس جوابگوی نیازهای کاربرد نیست باید گیربکس دیگری را جایگزین کنید.

3) محیط کاری گیربکس را تمیز نگه دارید.

به نظر شما نظافت محیط کار بر راندمان گیربکس تأثیری دارد؟ مطمئناً بله؛ آلودگی هایی مانند گرد و غبار و مواد خورنده موجود در محیط می تواند یکی از دلایل اصلی کاهش راندمان و خرابی گیربکس باشد. البته مقدار معینی از آلودگی در هر محیطی اجتناب ناپذیر است ولی تمیز کردن منظم محیط و گیربکس نقش مؤثری در افزایش طول عمر قطعات آن دارد.

• هنگام نظافت گیربکس اگر نشانه های داغ شدن بیش از حد، خوردگی، آلودگی و نشت روغن را روی پوسته و اطراف گیربکس مشاهده کردید، در دفترچه بازرسی ثبت کنید.
• محیط اطراف گیربکس را نظافت کنید تا آلودگی و گرد و غبار وارد آن نشود.
• به صورت دوره ای و منظم، گیربکس را به صورت چشمی بازرسی کنید؛ در بازرسی چشمی به دنبال علائمی مانند ترک خوردگی رنگ پوسته، رد خراش، خوردگی و آسیب دیدگی پوسته و شفت ها باشید.

4) کاسه نمدهای دارای نشتی را تعویض کنید. 

اهمیت گردش روغن مناسب در گیربکس، به اندازه گردش خون در بدن انسان است؛ یکی از مهم ترین اقدامات نگهداری دوره ای از گیربکس صنعتی، بررسی نشت روغن در محورهای ورودی و خروجی است.

نشت روغن نشان دهنده از کار افتادن یکی از کاسه نمدها ترک خوردگی پوسته، عدم مونتاژ صحیح گیربکس در کارخانه، است که باید در اسرع وقت تعویض شود. آب بندی خراب گیربکس، نه تنها باعث کاهش سطح روغن می شود بلکه احتمال نفوذ آلودگی، آب و گرد و غبار به داخل گیربکس را هم افزایش می دهد و باعث آسیب دیدن قطعات داخلی گیربکس می شود.

5) پیچ هواگیری گیربکس را بررسی کنید.

اکثر گیربکس ها، درپوشی برای تخلیه بخار روغن و هوای داغ جمع شده داخل گیربکس و هواگیری دارند؛ پیچ هواگیری گیربکس را به صورت دوره ای تمیز کنید و اگر در اثر باز و بسته شدن های مکرر، آسیب دیده یا سایش دارد، آن را در اسرع وقت تعویض کنید.

اگر نگهداری دوره ای از گیربکس به صورت صحیح انجام شود، پیچ هواگیری در زمان های مشخص باز می شود تا بخار روغن و هوای داغ جمع شده از گیربکس خارج شود. بخار روغن و هوای داغ، باعث افزایش دمای پوسته شده و در نهایت به کاسه نمدها و سایر قطعات گیربکس آسیب می رساند.

6) روغن کاری گیربکس را طبق دستورالعمل انجام دهید.

برای روغن کاری گیربکس، باید طبق دستورالعمل شرکت سازنده عمل کنید؛ نوع روغن، میزان آن و زمان تعویض روغن در این دستورالعمل ها بیان می شود. اصلی ترین اقدام در نگهداری گیربکس صنعتی، بررسی وضعیت و سطح روغن گیربکس است. 

برخی از گیربکس ها به صورت دائمی روغن کاری شده اند و دریچه روغن روی آن ها وجود ندارد، اما برخی دیگر نیاز به تعویض روغن دارند. میزان روغن مورد نیاز را می توانید با پلاک خوانی گیربکس صنعتی یا مطالعه کاتالوگ محصول تشخیص دهید؛ قبل از راه اندازی گیربکس، حتماً سطح روغن و مشخصات آن مانند ویسکوزیته را بررسی کنید.

• روغن گیربکس را پس از 500 تا 1000 ساعت کار اولیه خالی کنید و گیربکس را با مواد نفتی مانند گازوئیل، تینر و نفت شستشو دهید.
• سپس در فواصل زمانی منظم، سطح روغن را بازرسی و پس از هر 4000 ساعت کار، روغن را تعویض کنید.
• اگر از روغن ترکیبی استفاده می کنید باید آن را پس از 8000 ساعت کار تعویض نمایید.
• اگر گیربکس قبل از راه اندازی برای مدت طولانی در هوای مرطوب بوده است، ابتدا آن را از روغن پر کنید و پس از راه اندازی، سطح روغن را به مقدار مطلوب برسانید.

برای آشنایی بیشتر با بهترین روش های روغنکاری گیربکس، مقاله روش های روغنکاری گیربکس صنعتی را مطالعه فرمایید.

7) به دنبال نشانه های حرارت بالای گیربکس باشید.

دمای بالا یکی از دلایل اصلی خرابی گیربکس های صنعتی است؛ هنگام نگهداری دوره ای از گیربکس، اگر با نشانه های زیر مواجه شدید، حتماً به دنبال ریشه یابی و تعمیر گیربکس باشید. نشانه های حرارت بالای گیربکس عبارتند از:

• تغییر رنگ یا علائم سوختگی روی بدنه گیربکس
• آب، روغن تیره یا کف در دریچه بازرسی
• تغییرات ناگهانی دمای گیربکس (به وسیله دماسنج های مادون قرمز باید اندازه گیری شود.)
• دود ناشی از شفت و مهر و موم ها
• تیره شدن رنگ روغن
• کاهش سطح روغن
• وجود براده های فلزی در روغن (ناشی از خرابی چرخ دنده و بلبرینگ ها) 

برای تشخیص دمای بیش از حد گیربکس اقدامات زیر را انجام دهید:

• ظاهر گیربکس را بررسی کنید و به دنبال علائم بالا باشید.
• با استفاده از دماسنج های مادون قرمز دمای گیربکس را اندازه گیری کنید.
• دمای مخزن روغن گیربکس را اندازه گیری نمایید.
• در گیربکس هایی که از رادیاتور روغن یا آب برای خنک کردن استفاده می کنند، دمای ورودی و خروجی روغن یا آب را اندازه گیری کنید.
• قطعات داخلی گیربکس را از نظر ظاهری، نحوه واکنش نسبت به هم، تراز بودن و روان بودن بررسی کنید.
• صدا و لرزش گیربکس را اندازه گیری و با حد مجاز مقایسه کنید.
• اگر در روغن گیربکس براده های فلزی را مشاهده کردید، می توانید با شستشوی گیربکس براده ها را حذف و عملکرد گیربکس را بهبود بخشید

8) وضعیت دنده ها را ارزیابی کنید.

نکته مهم بعدی در نگهداری گیربکس صنعتی، بررسی وضعیت دنده ها است. در هنگام بررسی دنده ها به دنبال نشانه های زیر باشید:

• حفره های ریز و کوچک روی چرخ دنده و دندانه ها
• شکستگی یا کنده شدن کامل دندانه
• ناهماهنگی دندانه های چرخ دنده 
• علائم سایش در چرخ دنده های گیربکس صنعتی

در صورتی که هر یک از موارد بالا را مشاهده کردید، بلافاصله باید قطعه آسیب دیده را تعویض نمایید.

9) لقی گیربکس را بررسی کنید.

لقی در گیربکس صنعتی به دلایل مختلفی اتفاق می افتد؛ لقی می تواند به دو حالت عمودی و چرخشی باشد. یکی از نشانه های لقی عمودی بازی کردن انتهای شفت خروجی گیربکس است. اگر تکان های شفت زیاد باشد، احتمالاً لقی در اثر سایش و خرابی یاتاقان ها و بلبرینگ ها رخ داده است. Backlash یا لقی چرخشی نیز در اثر کیفیت ساخت و سایش دنده ها صورت می گیرد.

10) میزان لرزش گیربکس را زیر نظر بگیرید.

محیط استفاده از گیربکس های صنعتی، معمولاً پر سر و صدا است و بررسی افزایش صدای دستگاه در حین کار، کمی دشوار است؛ اما تجزیه و تحلیل منظم میزان لرزش گیربکس می تواند مشکل در قطعات داخلی گیربکس را شناسایی کند.

بازدید دوره ای گیربکس صنعتی

با توجه به اهمیت بازرسی دوره ای و مزایایی که در تعمیر و نگهداری پیشگیرانه (PM) دارد، بهتر است چک لیست هایی تهیه شود و بازدید و بازرسی به صورت روزانه، ماهانه و سالانه حتما انجام شود. مهمترین فاکتورهای قابل بررسی در بازدید های دوره ای در زیر آورده شده است:

در کنار بازرسی های دوره ای و تمهیداتی که برای نگهداری و تعمیرات اندیشیده می شود، مواردی مثل اعمال بار اضافی روی گیربکس یا شک های ناگهانی و شدید، بدون پیش بینی قبلی می توانند باعث آسیب به اجزای مختلف یک گیربکس صنعتی شوند.

اورهال گیربکس صنعتی

علاوه بر تعمیرات و نگهداری منظم، شرکت های سازنده گیربکس صنعتی با توجه به ساعت کارکرد گیربکس، زمان مشخصی را برای اورهال (Overhaul) یعنی تعمیرات اساسی معین می کنند.

شاخص های اورهال گیربکس صنعتی

• تعویض تمامی بیرینگ ها
• تعویض تمامی کاسه نمد ها و اُرینگ ها
• بازدید دنده ها و شافت ها: به منظور تشخیص ترک (کرک)، خوردگی و سایش، لنگی (معمولا از تست غیر مخرب مایعات نافذ PT استفاده می شود)
• تست رنگ
• بازدید پوسته و انجام تست غیر مخرب PT در صورت تعمیری (جوشی) بودن آن

نکات قابل توجه در تعمیر گیربکس صنعتی

علاوه بر تمامی موارد ذکر شده، لازم است برای تعمیر گیربکس صنعتی به موارد زیر نیز توجه شود:

• استفاده از تعمیرکار حرفه ای (مسلط به نصب، مونتاژ و دمونتاژ گیربکس صنعتی)
• اطمینان از شرکت تعمیرکار معتبر
• استفاده از قطعات اصلی و با کیفیت (در صورت مهندسی معکوس و ساخت قطعه جدید، کیفیت ساخت قطعه هم از لحاظ هندسی و هم متالورژیکی حائز اهمیت است)
• عدم انجام تعمیر غیر اقتصادی (مثلا اگر قطعات زیادی نیاز به تعویض دارند ممکن است خرید یک گیربکس جدید اقتصادی تر باشد)
• شناسایی عامل اصلی خرابی و رفع آن

نتیجه گیری

اگر در چند ماه گذشته گیربکس صنعتی خریداری نموده اید و یا به دنبال راهکاری برای افزایش راندمان و طول عمر گیربکس هستید، حتماً باید برنامه منظمی برای نگهداری دوره ای از گیربکس صنعتی داشته باشید. در این مقاله مهم ترین اقدامات نگهداری گیربکس را بیان کردیم و با بکار گیری آن ها می توانید عملکرد بهینه گیربکس خود را تضمین نمایید.

مطمئناً مشورت با افراد متخصص در این زمینه هم بسیار مفید خواهد بود؛ کارشناسان کالا صنعتی آمادگی ارائه مشاوره تخصصی رایگان در زمینه انتخاب، خرید، نصب، راه اندازی، تعمیر و نگهداری انواع گیربکس صنعتی به شما عزیزان را دارند.